Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Spółdzielni Mieszkaniowej (sygn. akt SK 22/12).

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił następujące stanowisko: art. 49 (1) zdanie drugie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 i w związku z art. 2 Konstytucji RP.

Kwestionowany przepis nie przewiduje zastosowania ogólnych przepisów dotyczących odpowiedzialności za wynik postępowania, w szczególności art. 108 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazującego stronie przegrywającej zwrot kosztów procesu przeciwnikowi, także gdy strona była zwolniona od kosztów sądowych. Również utrwalona praktyka orzecznicza sądów potwierdza, że spółdzielnia mieszkaniowa powinna pokrywać koszty procesu toczącego się na podstawie art. 49 (1) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, niezależnie od wyniku sporu. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich przepis art. 49 (1) zd. drugie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych narusza konstytucyjnie gwarantowane każdemu prawo dostępu do sądu poprzez takie ukształtowanie procedury dotyczącej zasad ponoszenia kosztów postępowania, które wypacza idee sprawiedliwego procesu. Zwolnienie strony przegrywającej od obowiązku ponoszenia jakichkolwiek kosztów postępowania sądowego, bez stworzenia odpowiedniego źródła rekompensaty poniesionych kosztów dla strony wygrywającej, stanowi instytucjonalne ograniczenie prawa do sądu. W istocie zarzut skarżącej sprowadza się do naruszenia prawa do sądu poprzez jego nadmierne (nieproporcjonalne) ograniczenie, powodujące jednocześnie naruszenie zasady równego traktowania podmiotów znajdujących się w tożsamej sytuacji prawnej, w zakresie w jakim nie jest to możliwe do pogodzenia z zasadą sprawiedliwości społecznej.