Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie przedłużania przez sąd rodzinny, bez zgody nieletniego, który ukończył 18 lat przed zakończeniem roku szkolnego, pobytu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym na okres do zakończenia roku szkolnego z dnia 2012-06-11.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie przedłużania przez sąd rodzinny, bez zgody nieletniego, który ukończył 18 lat przed zakończeniem roku szkolnego, pobytu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym na okres do zakończenia roku szkolnego.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócił się wychowawca z młodzieżowego ośrodka wychowawczego, wskazując na problem zgodności art. 73 § 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z art. 70 ust. l Konstytucji RP. Zdaniem wnioskodawcy wielu wychowanków po ukończeniu 18 lat otrzymuje w związku z kontynuowaniem nauki decyzję o przedłużeniu pobytu w ośrodku, mimo iż nie chcą już w nim przebywać. Opisany problem nie był dotychczas przedmiotem skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie ujawnił się także w trakcie wizytacji przeprowadzonych przez pracowników Biura Rzecznika w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Jednak analiza przedstawionej przez wnioskodawcę sprawy wskazuje, iż dokonana przez niego ocena jest słuszna. Na podstawie art. 73 § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, umieszczenie m. in. w młodzieżowym ośrodku wychowawczym ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego lat 18. Jednak - zgodnie z art. 73 § 2 tej ustawy - jeżeli nieletni ukończy lat 18 przed zakończeniem roku szkolnego, sąd rodzinny może przedłużyć na okres do zakończenia roku szkolnego przebywanie w zakładzie wychowawczym. Tymczasem Konstytucja RP w art. 70 ust. 1 jednoznacznie stanowi, że nauka jest obowiązkowa do 18 roku życia, a jedynie sposób wykonania obowiązku szkolnego określa ustawa. Również zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu odpowiedniej zmiany przepisu art. 73 § 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, która uzależni możliwość przedłużenia przez sąd rodzinny okresu pobytu w zakładzie wychowawczym od zgody osoby, której to dotyczy.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej (20.06.2012 r.) wyjaśnił, że problem opisany w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich, nie był dotychczas podnoszony. Wręcz przeciwnie, w wielu debatach i na konferencjach, w części których uczestniczyli przedstawiciele Rzecznika Praw Obywatelskich, podnoszona była kwestia braku możliwości przedłużenia pobytu w MOW osobie pełnoletniej, do czasu ukończenia szkoły. Postulat taki jest uzasadniany trudnościami w ukończeniu przez wychowanków szkoły po opuszczeniu ośrodka i praktycznym brakiem możliwości dalszego kształcenia, skutkującymi wypadaniem z systemu szkolnego, zaniechaniem kontynuowania edukacji i przygotowania do wykonywania zawodu. Powszechna praktyka w tym zakresie wymaga ustalenia z wychowankiem dalszego postępowania, w związku z uzyskaniem przez niego pełnoletniości. W konsekwencji tych ustaleń dyrektor ośrodka składa wniosek do sądu rodzinnego o przedłużenie, na okres do zakończenia roku szkolnego, przebywania w MOW. Sąd rodzinny rozpatrując wniosek może uznać jego zasadność i dla dobra nieletniego przedłużyć pobyt wychowanka w MOW na okres do zakończenia roku szkolnego. W opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej, jeżeli nieletni ukończy 18 lat przed zakończeniem roku szkolnego może wnioskować do sądu rodzinnego o przedłużenie przebywania w MOW do zakończenia roku szkolnego. Należy także uwzględnić uzyskanie opinii dyrektora ośrodka odnośnie do zasadności przedłużenia pobytu nieletniego w ośrodku. Pismo w przedmiotowej sprawie zostało skierowane do Ministra Sprawiedliwości, który koordynuje prace nad ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich.