Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie przypadków przejęcia do prowadzenia publicznych szkół przez spółki komunalne z dnia 2012-06-27.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie przypadków przejęcia do prowadzenia publicznych szkół przez spółki komunalne.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich docierają sygnały o przypadkach przejęcia prowadzenia publicznych szkół przez spółki komunalne. Rozwiązanie to, zdaniem przedstawicieli części jednostek samorządu terytorialnego, jest zgodne z prawem. Jednak w ocenie Rzecznika zaproponowana przez nie interpretacja przepisów może budzić wątpliwości. Edukacja publiczna należy do zadań własnych gminy. Wolą ustawodawcy było, aby całość dochodów oraz wydatków placówek oświatowych pochodziła bezpośrednio z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nie przewiduje możliwości przejęcia prowadzenia zadania przez wyposażoną we własny majątek spółkę komunalną. Zgodnie z art. 58 ust. 3 tej ustawy możliwe jest prowadzenie szkoły publicznej przez osobę fizyczną lub osobę prawną. Ustawa nie przewiduje wyłączenia dla żadnej kategorii osób prawnych, jednak taka możliwość wydaje się być wykluczona przez treść innych aktów normatywnych rangi ustawowej. Prowadzenie szkół publicznych przez spółki komunalne wydaje się pozostawać w sprzeczności z art. 5 ust. 5 i art. 79 ust. 1 ustawy o systemie oświaty oraz art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym. Wątpliwości co do zgodności zaproponowanego rozwiązania z prawem wynikają także z regulacji zawartych w ustawie o gospodarce komunalnej. Zgodnie z art. 10 ww. ustawy gmina może tworzyć i przystępować do spółek prawa handlowego działających poza sferą użyteczności publicznej jedynie w wyjątkowych wypadkach, w razie istnienia niezaspokojonych potrzeb wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym. Przekazanie szkoły spółce komunalnej może przybrać znamiona działań mających na celu obejście przewołanych przepisów prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o zajęcie stanowiska w sprawie.
Minister Edukacji Narodowej (11.07.2012 r.) wyraził stanowisko zgodnie z którym powoływanie przez gminy spółek z o. o. w celu przekazania im prowadzenia przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów narusza przepisy art. 5 ust. 5 oraz art. 104 ust. 1 i art. 105 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Działania te należałoby ocenić jako zmierzające do obejścia przepisów prawa, przede wszystkim przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, która w pełnym zakresie obowiązuje nauczycieli zatrudnionych w szkołach publicznych prowadzonych przez j.s.t., natomiast nauczycieli szkół publicznych prowadzonych przez osoby prawne niebędące j.s.t. w zakresie ograniczonym. Prowadzenie szkół podstawowych, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych (w tym szkół przy zakładach karnych oraz zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich) i artystycznych, przeszło z dniem 1 stycznia 1994 r. do obowiązkowych zadań własnych gmin - zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Natomiast prowadzenie przedszkoli stało się zadaniem obowiązkowym gmin z dniem 1 stycznia 1992 r.