Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie zawieszenia rektora wyższej uczelni w wypełnianiu obowiązków rektorskich w sytuacji wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego z oskarżenia publicznego.

We wpływającej do Rzecznika Praw Obywatelskich korespondencji skarżący zwracają uwagę na przepis art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, który przewiduje zawieszenie ex lege rektora wyższej uczelni w wypełnianiu obowiązków rektorskich w sytuacji wszczęcia przeciw niemu postępowania karnego z oskarżenia publicznego. Zawieszenie to jest bezterminowe i trwa bez względu na czas toczącego się postępowania karnego. Bez znaczenia jest też przedmiot toczącego się postępowania. Przepis stanowiący o obligatoryjnym zawieszeniu rektora nie przewiduje żadnego środka odwoławczego. W niniejszej sprawie istotą zarzutu przekroczenia przez ustawodawcę swobody regulacyjnej w odniesieniu do sytuacji prawnej rektora jest bezterminowość jego zawieszenia w przypadku wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego z oskarżenia publicznego. Rektor ze względu na swoją pozycję i prestiż podlega szczególnej ocenie środowiska. W wielu przypadkach wszczęcie postępowania karnego przeciwko rektorowi naraża na szwank dobre imię uczelni, w przypadku uczelni publicznych także świadczy o prestiżu państwa. Zawieszenie w czynnościach może być w konkretnej sytuacji pożądane lub nawet konieczne. Ustawowa regulacja tego środka prawnego powinna jednak uwzględniać konstytucję zasadę proporcjonalności i różnicować intensywność ingerencji zależnie do konkretnej sytuacji. Wskazanym wydaje się rozważenie nowelizacji tego przepisu w zakresie okresu trwania zawieszenia, zróżnicowania na przestępstwa umyślne i nieumyślne, możliwości przedłużenia jego trwania w przypadkach szczególnie uzasadnionych. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o poinformowanie o zajętym stanowisku.