Wystąpienie do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie trybu ustalania i wypłaty odszkodowania za działki wydzielone pod drogi publiczne z dnia 2012-07-19.
Wystąpienie do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie trybu ustalania i wypłaty odszkodowania za działki wydzielone pod drogi publiczne.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi od obywateli, którzy wskazują, że mimo przejęcia ich nieruchomości na własność jednostki samorządu terytorialnego, na skutek wydania ostatecznej decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, bezskutecznie oczekują na wszczęcie negocjacji w sprawie odszkodowania za przejęcie tych nieruchomości. W ocenie Rzecznika przyczyną problemu są wadliwie ukształtowane przepisy w tym zakresie. Z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami wynika, że obowiązek odszkodowawczy jest realizowany w pierwszej kolejności poprzez uzgodnienie w drodze negocjacji wysokości odszkodowania między byłym właścicielem (użytkownikiem wieczystym) a organem wykonawczym odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego lub starostą reprezentującym Skarb Państwa. Jeżeli nie dojdzie do uzgodnienia odszkodowania, były właściciel (użytkownik wieczysty) może zgłosić do właściwego starosty wniosek o ustalenie i wypłatę odszkodowania za odebrane prawo do działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną. Ustawa o gospodarce nieruchomościami nie określa terminu, w którym organ administracji publicznej winien przystąpić do negocjacji w sprawie ustalenia odszkodowania. Brak możliwości rozpoczęcia, przeprowadzenia i zakończenia negocjacji wyklucza możliwość przejścia do etapu ustalenia odszkodowania w trybie administracyjnym. W sytuacji niepodejmowania negocjacji przez organy administracji publicznej, osoby zainteresowane nie mają możliwości dochodzenia roszczeń w trybie sądowo-administracyjnym. Opisany stan może naruszać konstytucyjne prawo do słusznego odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie przedstawionego problemu, a także rozważenie celowości podjęcia działań legislacyjnych w celu jego wyeliminowania.
Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (10.09.2012 r.) poinformował, że wywłaszczenie może nastąpić jedynie za odpowiednim odszkodowaniem, które jest ustalane na drodze negocjacji pomiędzy właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a jednostką samorządu terytorialnego. Odszkodowanie jest wypłacane na podstawie odrębnej decyzji, wydawanej przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej.
W związku z poruszoną kwestią niepodejmowania lub przeciągania negocjacji w sprawie odszkodowania, Minister zauważa, że nie ogranicza to praw byłego właściciela nieruchomości do uzyskania odszkodowania w trybie administracyjnym. Podstawą do wszczęcia postępowania administracyjnego przez starostę jest wniosek wywłaszczonego, którego powodem może być brak ustaleń odszkodowawczych pomiędzy byłym właścicielem a właściwym organem. A zatem rozpoczęcie postępowania zależy od woli wywłaszczonego, który stwierdzi, że czas oczekiwania na decyzję organu właściwego jest zbyt długi. W tym przypadku żadne zapewniania jednostek samorządu terytorialnego nie mogą stanowić przesłanki do niepodjęcia sprawy przez starostę. Sam poszkodowany może zatem rozpocząć proces ustalania wysokości odszkodowania. Wobec tego nie ma powodów do zmiany obecnego stanu prawnego.
Uwagę Ministra zwróciła natomiast praktyka nieodpowiedniego stosowania art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Minister zapowiedział podjęcie odpowiednich działań informacyjno-organizacyjnych, usprawniających działanie tych organów reprezentujących podmioty, które z mocy prawa stają się właścicielami działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne lub na poszerzenie istniejących dróg. Poinformował także o zgłoszeniu do Planu pracy Najwyższej Izby Kontroli na 2013 rok, propozycji kontroli przestrzegania przepisów art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami przez organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego.