Wniosek do Sądu Najwyższego w sprawie rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczących możliwości uznania za warunek, w rozumieniu art. 89 Kodeksu cywilnego, zastrzeżenia uzależniającego skutki czynności prawnej od zdarzenia stanowiącego spełnienie świadczenia (wykonanie zobowiązania) z dnia 2012-10-03.
Wniosek do Sądu Najwyższego w sprawie rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczących możliwości uznania za warunek, w rozumieniu art. 89 Kodeksu cywilnego, zastrzeżenia uzależniającego skutki czynności prawnej od zdarzenia stanowiącego spełnienie świadczenia (wykonanie zobowiązania).
Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi o podjęcie uchwały wyjaśniającej ujawniające się w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżności w wykładni art. 89 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, zawierającej odpowiedź na pytanie: Czy zastrzeżenie umowne, które uzależnia skutki czynności prawnej od spełnienia świadczenia, może stanowić warunek w rozumieniu art. 89 k.c.?
Zgodnie z art. 89 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od warunku jako zdarzenia przyszłego i niepewnego. Zdaniem Rzecznika istnieją ważkie argumenty przemawiające za dopuszczeniem możliwości uznania spełnienia świadczenia za warunek w rozumieniu art. 89 k.c. Instytucja warunku stanowi szczególny przejaw obowiązywania w ramach stosunków cywilnoprawnych zasady swobody umów. Ta zasada stanowi zaś pochodną konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej. Wolność działalności gospodarczej jest zarazem zasadą ustrojową jak i prawem podmiotowym, którego ograniczenia muszą czynić zadość kryterium z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Formułowanie cech warunku nie powołanych wyraźnie w ustawie, musi budzić wątpliwości konstytucyjne. Uzależnianie oceny konkretnego zdarzenia w kategoriach warunku od kryteriów pozaustawowych może być bowiem kwalifikowane jako nieuprawniona próba ograniczenia gwarantowanego konstytucyjnie prawa podmiotowego. Zdaniem Rzecznika ostatecznie o możliwości uznania spełnienia świadczenia za warunek w rozumieniu art. 89 k.c. winna decydować ocena tego zdarzenia jedynie w kategoriach dwóch, statuowanych w tym przepisie wymogów.
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały (postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2013 r., sygn. III CZP 85/12).
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały (postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2013 r., sygn. III CZP 85/12). W uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że w przeszłości wystąpiła pewna różnica poglądów orzecznictwa, jednakże dotyczyła ona znacznego okresu czasu i w zasadzie kilku rodzajów stosunków zobowiązaniowych, zwłaszcza recypowanych do porządku prawnego po zmianie ustroju społeczno-gospodarczego. Obecnie - w zasadzie - praktyka orzecznicza, wytyczona judykatami Sądu Najwyższego, jest ukształtowana i zgodna. Sąd Najwyższy zauważa poza tym, że jednoznaczne rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego przedstawionego przez Rzecznika Praw Obywatelskich w zasadzie nie jest możliwe, gdyż problem jest złożony, dotyczy znacząco różnych stanów faktycznych i prawnych, uogólniona wypowiedź Sądu Najwyższego w kategoriach potwierdzenia lub zaprzeczenia wprowadzałaby w błąd, a opatrzona szeregiem dodatkowych wyjaśnień i zastrzeżeń stałaby się nieczytelna i mogłaby wywołać dalsze wątpliwości interpretacyjne. Samoistne problemy występujące w danym stosunku zobowiązaniowym powinny być rozwiązywane nie abstrakcyjnie, a w okolicznościach faktycznych indywidualnej sprawy z uwzględnieniem jego właściwości (natury).