Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie przypadków drastycznego traktowania lokatorów przez nowych właścicieli budynku, w celu zmuszenia ich do opuszczenia mieszkań z dnia 2012-10-10.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie przypadków drastycznego traktowania lokatorów przez nowych właścicieli budynku, w celu zmuszenia ich do opuszczenia mieszkań.
W mediach opisywane są przypadki drastycznego traktowania lokatorów przez nowych właścicieli zamieszkiwanych przez nich kamienic, mającego na celu zmuszenie ich do opuszczenia mieszkań. Zaniepokojenie Rzecznika Praw Obywatelskich budzi przede wszystkim brak reakcji właściwych organów państwa na te zachowania. W znacznej części problem braku możliwości podjęcia zwłaszcza przez Policję skutecznych działań chroniących prawa dotychczasowych lokatorów spowodowany jest ograniczeniem w art. 191 § 1 Kodeksu karnego z 1997 r. znamion określających czynność sprawczą przestępstwa zmuszania do określonego zachowania w stosunku do wcześniej obowiązującej w tym zakresie regulacji art. 167 Kodeksu karnego z 1969 r. Ten ostatni przepis znajdował zastosowanie także w sytuacji, gdy właściciel lokalu próbował zmusić osobę, która zajmowała ten lokal na podstawie określonego tytułu prawnego do konkretnego zachowania się. Wskutek nowelizacji art. 191 k.k. z 1997 r. zdepenalizowane zostały przypadki zastawiania drogi, zmiany zamków we wspólnym mieszkaniu, wyłączania elektryczności, odcinania dopływu prądu i temu podobne, co pociąga za sobą negatywne skutki społeczne. Zdaniem Rzecznika należy rozważyć nowelizację art. 191 § 1 k.k., aby jednoznacznie zostało określone, że przestępstwem jest bezprawna przemoc skierowana nie tylko wobec osoby, ale także wobec rzeczy - stosowana w celu zmuszenia innej osoby do określonego zachowania (zaniechania). Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przeanalizowanie poruszonego problemu oraz poinformowanie o zajętym stanowisku i ewentualnie podjętych działaniach.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (13.11.2012 r.) poinformował, że pomimo sporów doktrynalnych, w praktyce sądowej utrwalił się pogląd, wedle którego "przemoc wobec osoby" jako forma zmuszania - może polegać tylko na bezpośrednim fizycznym oddziaływaniu na człowieka i nie obejmuje oddziaływania pośredniego (tzw. przemocy pośredniej) przez postępowanie z rzeczą. Powszechnie przyjęty w orzecznictwie sposób wykładni art. 191 § 1 k.k. zasługuje na aprobatę. Ustawodawca w opisie czynu zabronionego posłużył się znamieniem "przemocy wobec osoby", które jest węższe w stosunku do znamienia "przemocy" użytego w art. 167 § 1 k.k. 1969 r. Modyfikacja typu czynu zabronionego zmuszania do określonego zachowania została uzasadniona przez projektodawców potrzebą wyłączenia stosowania przepisów karnych w sprawach z zakresu prawa cywilnego. Ten typ czynu zabronionego był wykorzystywany jako namiastka odpowiedzialności cywilnoprawnej. Negatywne następstwa szerokiej penalizacji zmuszania, skutkujące wkraczaniem represji karnej w sferę cywilnoprawnych stosunków o charakterze majątkowym, zostały w ocenie obowiązującej regulacji wyeliminowane. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości przedstawił stanowisko, zgodnie z którym zbyt szeroka penalizacja zachowania polegającego na zmuszaniu do określonego zachowania nie wydaje się słuszna. Co do zasady za wystarczające należałoby uznać skorzystanie przez poszkodowanego ze środków o charakterze cywilnoprawnym. W poszczególnych przypadkach nie jest wykluczona karnoprawna ochrona danej osoby, np. gdy zachowanie sprawcy wypełnia znamiona uszkodzenia, zniszczenia rzeczy lub uczynienia jej niezdatnej do użytku, czy gdy posługuje się on groźbą popełnienia takiego przestępstwa w stosunku do pokrzywdzonego.