Wystąpienie do Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie wątpliwości dotyczących przepisu art. 12 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych, który nie przewiduje przeprowadzenia naboru przy zatrudnianiu osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego z dnia 2012-11-14.
Wystąpienie do Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie wątpliwości dotyczących przepisu art. 12 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych, który nie przewiduje przeprowadzenia naboru przy zatrudnianiu osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego.
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, "nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny". Przepis art. 12 ust. 2 tej ustawy stanowi jednak, że "nie wymaga przeprowadzenia naboru zatrudnienie osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego". Rozwiązanie to stało się przedmiotem krytyki w liście skierowanym do Rzecznika Praw Obywatelskich. W doktrynie nie ma jednoznacznego stanowiska w zakresie kwalifikacji umowy na zastępstwo do kategorii umów przewidzianych przez Kodeks pracy. Brzmienie art. 25 Kodeksu pracy skłania ku określeniu tej umowy jako odmiany umowy na czas określony. Przepis art. 16 ust. 1 zdanie drugie ustawy o pracownikach samorządowych wskazuje, że "jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności." Powstaje wątpliwość, czy w przypadku konieczności zatrudnienia osoby na zastępstwo, zastosowanie w art. 12 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych wyjątku od zasady otwartości i konkurencyjności naboru nie narusza art. 60 Konstytucji RP gwarantującego obywatelom polskim korzystającym z pełni praw publicznych prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji (11.12.2012 r.) nie podzielił obaw zawartych w wystąpieniu Rzecznika. Konstytucyjna zasada równego dostępu do służby publicznej jest według tego stanowiska w pełni respektowana, należy jedynie dokonać rozróżnienia pomiędzy konkursem na wolne stanowisko urzędnicze a wyborem osoby na zastępstwo na stanowisku już zajmowanym. Przepisy ustawy o pracownikach samorządowych mówią, że każdy nabór na wolne stanowisko musi zostać poprzedzony konkursem. Z kolei nie narzucają one takiego obowiązku w przypadku wyboru osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika. Powodem tego jest fakt, że stanowisko to jest już obsadzone, zaś w omawianej sprawie chodzi jedynie o jego czasowe powierzenie innej osobie w celu zapewnienia ciągłości wykonywanych w jego ramach zadań.
Rozpatrując przedstawione w wystąpieniu wątpliwości w szerszym zakresie, Podsekretarz Stanu zwraca uwagę na specyfikę służby samorządowej. Pracodawca nie tylko zawiera z nowoprzyjętym pracownikiem stosunek pracy, ale też wyznacza ścieżkę jego rozwoju zawodowego. Istnieje także obowiązek odbycia służby przygotowawczej zakończonej egzaminem z wynikiem pozytywnym. Proces ten ma charakter trwały i nie dotyczy osób zatrudnianych na zastępstwo. Ponadto przepisy ustawy o pracownikach samorządowych wyraźnie oddzielają od siebie te dwa rodzaje zatrudnienia. Tym bardziej nie wydaje się uzasadnione, by kryteria ich naboru były takie same, jak w przypadku stałego obsadzania stanowisk. W związku z przedstawionymi argumentami Podsekretarz Stanu stwierdza, że procedury zatrudniania pracownika samorządowego na zastępstwo nie stoją w sprzeczności z art. 60 Konstytucji, służą natomiast uelastycznieniu przepisów dotyczących otwartego i konkurencyjnego naboru.