Wystąpienie do Prokuratora Generalnego w sprawie dopuszczalności stosowania przepisów art. 17 ust. 1 pkt 2 oraz art. 38 ust. 1 pkt 1b ustawy o dokumentach paszportowych, określających podstawy odmowy wydania oraz unieważnienia dokumentu paszportowego we wnioskowym trybie administracyjnym w przypadku, gdy w toku postępowania przygotowawczego nie został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju z dnia 2012-12-19.
Wystąpienie do Prokuratora Generalnego w sprawie dopuszczalności stosowania przepisów art. 17 ust. 1 pkt 2 oraz art. 38 ust. 1 pkt 1b ustawy o dokumentach paszportowych, określających podstawy odmowy wydania oraz unieważnienia dokumentu paszportowego we wnioskowym trybie administracyjnym w przypadku, gdy w toku postępowania przygotowawczego nie został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju.
W związku z prowadzoną w Biurze RPO sprawą Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Prokuratury Generalnej o zajęcie stanowiska w kwestii dopuszczalności stosowania przepisów art. 17 ust. 1 pkt 2 oraz art. 38 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych, określających podstawy odmowy wydania oraz unieważnienia dokumentu paszportowego we wnioskowym trybie administracyjnym w przypadku, gdy w toku postępowania przygotowawczego nie został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju, opisany w art. 277 k.p.k. Stanowisko przekazane Rzecznikowi budzi jednak wątpliwości. W ocenie Rzecznika w praktyce prokuratorskiej stosowana jest sprzeczna z Konstytucją RP wykładnia wymienionych powyżej przepisów ustawy o dokumentach paszportowych. Odmowa wydania albo unieważnienie dokumentu paszportowego na wniosek organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, który nie zdecydował się zastosować środka zapobiegawczego, stanowi obejście przepisów regulujących podstawy zastosowania środka zapobiegawczego i pozbawia podejrzanego, m.in. uprawnienia do poddania decyzji procesowej o jego zastosowaniu kontroli sądowej. Stanowisko takie znajduje oparcie w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych, gdzie stwierdza się, że wniosek prokuratora podlega wyłącznie badaniu formalnemu, a nie merytorycznemu. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.
Prokurator Generalny (12.03.2013 r.) podzielił pogląd, że decyzja organu administracji publicznej o odmowie wydania paszportu lub o jego unieważnieniu wydana w następstwie wniosku organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze nie opartego o uprzednio wydane w toku tego postępowania postanowienie o zastosowaniu zakazu opuszczania kraju, narusza standardy konstytucyjne. Decyzja organu paszportowego o odmowie wydania paszportu lub o jego unieważnieniu, wydana w następstwie wniosku prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze jest równoznaczna z zastosowaniem środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczania kraju. Odmiennie jednak niż w procesie decydowania o zastosowaniu środka zapobiegawczego, w którym konieczne jest ustalenie wymaganych przez przepisy procedury karnej przesłanek faktycznych i prawnych oraz wydanie postanowienia w tym przedmiocie, które jest doręczane podejrzanemu z pouczeniem o sposobie i trybie jego zaskarżenia, tryb wnioskowy pomija wymienione elementy. Prowadzi to naruszenia prawa podejrzanego do obrony. Stanowisko Prokuratora Generalnego dotyczące wykładni przepisów ustawy o dokumentach paszportowych zostanie przekazane do wiadomości prokuratorów, jednak jej urzeczywistnienie zależy przede wszystkim od praktyki stosowania prawa przez właściwe organy administracji publicznej, a także od orzecznictwa sądów administracyjnych, które w omawianym zakresie nie jest jednolite. W tym kontekście należy rozważyć potrzebę stosownej nowelizacji przepisów ustawy o dokumentach paszportowych. Właściwym adresatem tego postulatu powinien być Minister Spraw Wewnętrznych.