Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie przepisów dopuszczających stosowanie detencji wobec cudzoziemców oraz warunków pobytowych panujących w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców z dnia 2012-12-07.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie przepisów dopuszczających stosowanie detencji wobec cudzoziemców oraz warunków pobytowych panujących w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców.
Wizytacje prowadzone w ośrodkach strzeżonych, a także skargi wpływające do Biura RPO potwierdzają, że stosowanie detencji wobec cudzoziemców przebywających w Polsce bez wymaganych prawem zezwoleń, którzy podlegać mogą wydaleniu, jest regułą, a nie wyjątkiem. Zarówno ustawa o cudzoziemcach, jak i ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przewidują możliwości zastosowania alternatywnych wobec detencji środków zabezpieczających przebieg postępowania administracyjnego, umożliwiających sprawowanie nad cudzoziemcem nadzoru, bez konieczności pozbawiania go wolności.
Przepisy zawarte w projekcie nowej ustawy o cudzoziemcach w niewielkim stopniu wpłyną na poprawę sytuacji cudzoziemców, a częściowo tę sytuację pogorszą. Pozytywnie należy ocenić wprowadzenie alternatywnych wobec detencji środków zabezpieczających postępowanie. Warto rozważyć, czy zastosowanie środka alternatywnego, nie związanego z pozbawieniem wolności, nie powinno zostać ujęte w ustawie jako zasada, a umieszczenie w ośrodku strzeżonym jako wyjątek. Wątpliwości Rzecznika budzą natomiast określone w projekcie zasady przedłużania okresu stosowania detencji. Warunki w ośrodkach strzeżonych zbliżone są do więziennych, a panujący w nich rygor jest niewspółmierny do sytuacji, w jakiej znajdują się cudzoziemcy. Zastrzeżenia budzi realizacja obowiązku dbania o czystość pomieszczeń, określonego w art. 119 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach, polegająca na zobligowaniu do regularnego sprzątania pokoi mieszkalnych i pomieszczeń wspólnego użytku w części mieszkalnej ośrodka. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o zajęcie stanowiska wobec zgłoszonych uwag, a w szczególności o rozważenie podjęcia inicjatywy ustawodawczej w omawianym zakresie.
Minister Spraw Wewnętrznych (14.02.2013 r.) wyjaśnił, że zdecydowana większość osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy nie jest poddawana detencji. W wyniku przeprowadzonych konsultacji, w przepisach projektu nowej ustawy o cudzoziemcach znacząco poszerzono możliwość stosowania środków alternatywnych wobec detencji. Odnosząc się do wątpliwości związanych z przyjętymi w projekcie zasadami przedłużania okresu stosowania detencji, Minister wyjaśnił, że projektowane rozwiązanie, zgodnie z którym, do maksymalnego, dwunastomiesięcznego okresu pobytu w placówce detencyjnej nie wlicza się pobytu związanego ze złożonym przez cudzoziemca wnioskiem o nadanie statusu uchodźcy, wynika z konieczności zapobieżenia instrumentalnemu wykorzystywaniu przez cudzoziemców procedury uchodźczej w celu utrudniania wykonania decyzji o zobowiązaniu do powrotu. Jednocześnie poinformował, że maksymalny okres pobytu w strzeżonym ośrodku w związku z procedurą uchodźczą nie będzie mógł przekroczyć pół roku. W Ministerstwie zostały podjęte działania na rzecz realizacji rozwiązań nie wymagających zmian w ustawie o cudzoziemcach, będących wynikiem kontroli prowadzonych w ośrodkach strzeżonych w 2012 roku. Do działań tych należy m.in.: umieszczanie dzieci wyłącznie w specjalnie do tego celu przystosowanych ośrodkach, przegląd treści wewnętrznych regulaminów poszczególnych ośrodków w celu ich modyfikacji i ujednolicenia, stworzenie systemu identyfikacji ofiar przemocy, których umieszczanie w strzeżonym ośrodku w ramach procedury uchodźczej jest zabronione, powierzenie wyspecjalizowanym firmom sprzątania pomieszczeń sanitarnych w strzeżonych ośrodkach, dodatkowe szkolenia dla funkcjonariuszy, jak również nawiązanie współpracy z Ministrem Sprawiedliwości w celu objęcia systemem szkoleń sędziów orzekających w sprawach związanych ze stosowaniem środków detencyjnych.