Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kryteriów wyboru podręczników w szkołach publicznych z dnia 2013-04-02.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kryteriów wyboru podręczników w szkołach publicznych.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące praktyki wręczania szkołom kosztownych prezentów przez przedstawicieli wydawców podręczników. W zamian za zobowiązanie do wyboru podręczników oferowanych przez konkretnego wydawcę, placówki otrzymują sprzęt elektroniczny, komputery czy tablice multimedialne. W efekcie, nauczyciele zostają pozbawieni swojego ustawowego prawa do wyboru podręcznika najlepiej pasującego do stosowanych przez nich metod nauczania i najlepiej odpowiadającego potrzebom uczniów. Rodzice zmuszeni są zaś do zakupu droższych książek.
W obecnym stanie prawnym umowa podpisana przez dyrektora szkoły z przedstawicielami wydawnictwa nie może ograniczać prawa nauczyciela do wyboru podręcznika. Przepisy zawierają także gwarancje udziału szkoły w działaniach sprzyjających uzyskaniu dostępu do używanych, a więc tańszych, książek. Z tego względu, w opinii Rzecznika, przyczyną opisywanego problemu nie jest niewłaściwa konstrukcja przepisów, ale jedynie ich nieprawidłowe stosowanie. Mając na względzie skalę oraz wagę problemu, Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie zwrócenia uwagi kuratorów oświaty na kwestię kryteriów wyboru podręczników w szkołach publicznych.
Minister Edukacji Narodowej (29.04.2013 r.) poinformował w odpowiedzi, że oferowanie nauczycielom lub dyrektorom szkół korzyści oraz przyjmowanie ich w zamian za wybór konkretnego podręcznika jest niezgodne z prawem i o każdym takim przypadku należy powiadomić odpowiedni organ kontroli. Kontrolą przestrzegania prawa w zakresie działalności dydaktycznej, w tym prawidłowości wyboru podręczników szkolnych zajmuje się kurator oświaty. Z kolei do kontroli prawidłowości dysponowania przyznanymi szkole środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę środkami finansowymi pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem uprawniony jest przede wszystkim organ prowadzący szkołę (w przypadku szkoły samorządowej - wójt, burmistrz, prezydent miasta lub marszałek) i regionalna izba obrachunkowa. Ministerstwo Edukacji Narodowej reaguje na wszelkie sygnały o ewentualnych nieprawidłowościach w dokonywaniu wyborów podręczników polegających na stosowaniu pozamerytorycznych kryteriów wyboru i podejmowaniu przez szkoły zobowiązań do korzystania przez uczniów z podręczników danego wydawnictwa w zamian za przekazanie szkole różnego rodzaju sprzętu dydaktycznego. W lutym 2013 r. na stronie internetowej MEN zostało przedstawione stanowisko w powyższej kwestii, informujące o organach właściwych do pełnienia kontroli nad szkołami w tym zakresie. Kwestia wyboru podręczników omawiana była również na cyklicznej naradzie z kuratorami oświaty w dniach 11-12 kwietnia 2013 r., podczas której kuratorzy zostali także poproszeni o poinformowanie dyrektorów szkół o stanowisku Ministerstwa Edukacji Narodowej w tej sprawie. Ponadto Ministerstwo Edukacji Narodowej zwróciło się do kuratorów oświaty o przeprowadzenie kontroli doraźnych dotyczących prawidłowości wyboru podręczników.