Wystąpienie do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie braku uprawnienia do lokalu socjalnego osób zajmujących mieszkania nienależące do publicznego zasobu mieszkaniowego z dnia 2013-05-06.
Wystąpienie do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie braku uprawnienia do lokalu socjalnego osób zajmujących mieszkania nienależące do publicznego zasobu mieszkaniowego.
Rzecznik sygnalizuje problem pozbawienia ochrony w postaci uprawnienia do lokalu socjalnego osób zajmujących mieszkania, które nie należą do publicznego zasobu mieszkaniowego. Zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec kobiety w ciąży, małoletniego, niepełnosprawnego lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, obłożnie chorych, emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osoby posiadającej status bezrobotnego, osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały, chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Kwestionowane rozwiązanie pozbawia te osoby uprawnienia do lokalu socjalnego, jeżeli utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego do publicznego zasobu mieszkaniowego. Regulacja ta budzi wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą równości i zasadą sprawiedliwości społecznej. Najczęściej dłużnikowi nie przysługuje tytuł prawny do innego lokalu, w którym mógłby zamieszkać, a gmina nie dysponuje pomieszczeniami tymczasowymi. Komornik ma wtedy obowiązek usunąć dłużnika do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsce noclegowe. Szczególnie trudną sytuacją jest eksmisja dłużników bez prawa do lokalu socjalnego, wśród których znajduje się małoletni. Wówczas komornicy zwracają się do sądu o wydanie zarządzenia o umieszczeniu małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o podjęcie działań w celu wyeliminowania z porządku prawnego kwestionowanej regulacji.
Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (21.05.2013 r.) stwierdził, że regulację dotyczącą prawa do lokalu socjalnego, zawartą w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, należy uznać za prawidłowo skonstruowaną. Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej przygotowało zmiany do ustawy, polegające m.in. na oddaniu do wyłącznej właściwości sądu orzekania o uprawnieniach do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, co wiązałoby się z uchyleniem obecnego przepisu art. 14 ust. 4 i 7 ustawy. Przyjęcie przez ustawodawcę rozwiązania, że przepis art. 14 ust. 3 ustawy stanowi wystarczającą podstawę prawną, jeśli chodzi o zapewnienie ochrony wszystkim osobom potrzebującym, wyeliminuje zarówno wątpliwości podnoszone przez Rzecznika jak i przypadki nadużyć, do których prowadzi przyznanie obligatoryjnego prawa do lokalu socjalnego bez względu na przyczyny ustania tytułu do lokalu. Od kilku lat funkcjonuje w Polsce program wsparcia budownictwa socjalnego, przewidujący rozwiązania ułatwiające samorządom podejmowanie inicjatywy związanej z tworzeniem zasobów mieszkaniowych dla osób najuboższych. W ramach realizacji programu wsparcia budownictwa socjalnego w latach 2007-2012 udzielono finansowego wsparcia na realizację około 11 tys. lokali socjalnych, mieszkań chronionych, mieszkań komunalnych (dodatkowo powstanie odpowiednia liczba lokali socjalnych) i mieszkań dla powodzian oraz 879 miejsc w noclegowniach i domach dla bezdomnych.