Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zobowiązania najbliższych członków rodziny mieszkańca domu pomocy społecznej do wnoszenia opłat z dnia 2013-05-24.
Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zobowiązania najbliższych członków rodziny mieszkańca domu pomocy społecznej do wnoszenia opłat.
Na tle skarg wpływających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich ujawnił się problem związany z nakładaniem na najbliższych członków rodziny mieszkańca domu pomocy społecznej zobowiązania do udziału w ponoszeniu odpłatności za pobyt. Do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są zobowiązani w kolejności: mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, małżonek, zstępni przed wstępnymi, gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Małżonek, zstępni, wstępni i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność. Ustawa o pomocy społecznej zawiera regulacje dające możliwość zwolnienia całkowitego lub częściowego osób zobowiązanych do wnoszenia opłat, jednak nie przewiduje okoliczności, które ujawniły się na tle spraw wpływających do Rzecznika. W opinii Rzecznika istnieje potrzeba rozważenia możliwości wprowadzenia do ustawy o pomocy społecznej wyraźnej regulacji prawnej umożliwiającej organowi odstąpienie od obciążania odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej w sytuacji, gdy zobowiązanie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Chodzi o przypadki, gdy zobowiązania dotyczą osób względem których dotychczasowe postępowanie pensjonariusza domu pomocy społecznej było naganne moralnie - zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich, nierealizowanie obowiązku alimentacyjnego, stosowanie przemocy. Podobne rozwiązanie zostało uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, który stanowi, że zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie potrzeby wprowadzenia stosownych zmian w ustawie o pomocy społecznej.
Minister Pracy i Polityki Społecznej (11.06.2013 r.) nie podzielił opinii Rzecznika o potrzebie zmiany ustawy o pomocy społecznej w zakresie wprowadzenia wyraźnej regulacji prawnej umożliwiającej organowi odstąpienie od obciążania odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej w sytuacji, gdy zobowiązanie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podstawą ponoszenia odpłatności powinna być co do zasady umowa zawarta pomiędzy osobą zobowiązaną i gminą kierującą mieszkańca do domu pomocy społecznej. Zawarcie umowy poprzedzone jest przeprowadzeniem wywiadu środowiskowego i ustaleniem sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej osób zobowiązanych. Podczas rodzinnego wywiadu środowiskowego osoba zobowiązana do ponoszenia odpłatności może wskazać powody, które uzasadniają konieczność zwolnienia jej z ponoszonej odpłatności i złożyć wniosek w tym zakresie. Osoba, która odmawia przeprowadzenia z nią rodzinnego wywiadu środowiskowego i nie podejmuje żadnego współdziałania z gminą, w rzeczywistości sama pozbawia się możliwości bycia zwolnioną z odpłatności. Nawet jeśli w trakcie ustalania odpłatności gmina nie podzieli przekonania strony co do zasadności wniosku o całkowite zwolnienie z odpłatności za pobyt, to od decyzji odmawiającej zwolnienia stronie przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, a później skarga do sądu administracyjnego.