Wystąpienie do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie nieudostępniania danych o recenzentach i ekspertach oceniających wnioski o przyznanie środków finansowych na naukę z dnia 2013-06-03.
Wystąpienie do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie nieudostępniania danych o recenzentach i ekspertach oceniających wnioski o przyznanie środków finansowych na naukę.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące odmowy udostępnienia danych o recenzentach i ekspertach oceniających wnioski o przyznanie środków finansowych na naukę. Zgodnie z treścią ustawy o zasadach finansowania nauki, wnioski, recenzje, umowy i raporty z realizacji zadań finansowanych ze środków na naukę stanowią tajemnicę przedsiębiorstw w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a dane o osobach recenzentów i ekspertów oceniających wnioski o przyznanie środków finansowych na naukę nie są udostępniane wnioskodawcom. Zagadnienia związane z przyznawaniem pomocy finansowej na podstawie ustawy o zasadach finansowania nauki należy rozpoznawać również na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Opinie recenzentów czy ekspertów o projekcie mają istotne znaczenie dla podjęcia przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego rozstrzygnięcia o przyznaniu dofinansowania w ramach konkursu. Wykonywanie zadań przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na podstawie ustawy o zasadach finansowania nauki w związku z organizowanymi konkursami odbywa się w ramach władztwa publicznego i związane jest z rozdysponowaniem majątku publicznego. Wnioskodawca, którego projekt został oceniony przez konkretnych recenzentów czy ekspertów powinien mieć dostęp do pełnej opinii, w tym również do danych osób, które tę opinię sporządziły. Ustawa o zasadach finansowania nauki nie przewiduje wyłączenia recenzenta czy eksperta, w sytuacji gdy jego ocena nie byłaby w danej sprawie bezstronna i rzetelna. Wnioskodawca nie ma więc możliwości zwrócenia uwagi na okoliczność, która ma znaczenie także z punktu widzenia dysponowania majątkiem publicznym. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego (01.07.2013 r.) zapewniła, że zagwarantowanie przejrzystości postępowań recenzyjnych i przeciwdziałanie nieprawidłowościom jest priorytetem działania kierowanego przez nią resortu.
W ocenie ekspertów i recenzentów biorących udział w postępowaniach konkursowych wprowadzenie jawności danych osobowych ograniczyłoby zainteresowanie przygotowaniem obiektywnych recenzji i opinii, bowiem upublicznienie nazwisk, zwłaszcza w przypadku recenzji negatywnych, powodowałoby zapewne formalne i nieformalne retorsje środowisk naukowych niezadowolonych z oceny. Rozwiązania gwarantujące anonimowość recenzentów są stosowane także w postępowaniach konkursowych dotyczących przyznawania środków finansowych na badania naukowe lub prace rozwojowe w innych krajach. W ostatnich latach wprowadzono rozwiązania sprzyjające zwiększeniu przejrzystości procedur opiniowania wniosków: utworzono Narodowe Centrum Nauki, w którym Rada, składająca się z wybitnych przedstawicieli nauki, czuwa nad jakością recenzji sporządzanych przy ocenie wniosków składanych do NCN; we wszystkich postępowaniach konkursowych o przyznanie środków finansowych na naukę wprowadzono tryb odwoławczy; wprowadzono elektroniczny system doboru recenzentów, co wyklucza ryzyko wystąpienia konfliktu interesów. Ustawa o zasadach finansowania nauki weszła w życie w dniu 1 października 2010 r., a więc po upływie prawie 9 lat obowiązywania ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wnosić z tego należy, że przewidziany w ustawie o zasadach finansowania nauki zakaz udostępniania wnioskodawcom danych o osobach recenzentów i ekspertów oceniających wnioski o przyznanie środków finansowych na naukę był świadomym zamierzeniem ustawodawcy, podjętym przy uwzględnieniu norm prawnych zawartych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.