Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek na polecenie sądu lub prokuratora z dnia 2013-07-23.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek na polecenie sądu lub prokuratora.
W dniu 5 czerwca 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Zgodnie z postanowieniami tej ustawy, kajdanek można użyć m.in. w celu wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem; odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby. Samoistną podstawę zastosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek stanowi natomiast polecenie sądu lub prokuratora. Jest to wystarczający warunek formalny zastosowania tego środka, oderwany od wymienionych w ustawie ogólnych podstaw zastosowania środków przymusu bezpośredniego, w tym również wymienionych powyżej podstaw zastosowania kajdanek. W aktualnym stanie normatywnym brak jednak przepisu określającego szczegółowo okoliczności, w których sąd lub prokurator mogą wydać polecenie o zastosowaniu kajdanek na gruncie ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska w przedstawionej kwestii.
Minister Sprawiedliwości (17.09.2013 r.) wyjaśnił, że w jego ocenie, kajdanek można użyć na polecenie sądu lub prokuratora wyłącznie w przypadkach określonych w art. 11 pkt 1-11, 13 i 14 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Literalne brzmienie art. 15 ust. 2 tej ustawy może sugerować, że zawiera on samoistną podstawę zastosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci użycia kajdanek - na polecenie sądu lub prokuratora. Regulacji tej nie można jednak dekodować "w oderwaniu" od ogólnych przesłanek określonych w ustawie. Należałoby raczej przyjąć, że przepis ten nie tyle ustanawia samoistną przesłankę użycia środka przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek, co wskazuje na sąd lub prokuratora jako tego, który może wydać polecenie działania podmiotowi uprawnionemu do zastosowania środka przymusu bezpośredniego - lecz jedynie w przypadku gdy wystąpi któraś z przesłanek określonych w art. 11 pkt 1-11, 13 lub 14 ustawy. W określonych sytuacjach procesowych sąd lub prokurator mogą podjąć decyzję o wydaniu polecenia użycia kajdanek, co jednak nie oznacza, że mogą czynić to dowolnie, z pominięciem obowiązujących w tym zakresie regulacji ustawowych.