Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zatrudniania osób pozbawionych wolności z dnia 2013-08-19.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zatrudniania osób pozbawionych wolności.
W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzono analizę zagadnienia związanego z zatrudnianiem osadzonych podczas wykonywania kary pozbawienia wolności/tymczasowego aresztowania oraz po odbyciu kary. Ten element resocjalizacji jest także stale przedmiotem zainteresowania Krajowego Mechanizmu Prewencji podczas wizytacji w jednostkach penitencjarnych. W wystąpieniu Rzecznik zwraca uwagę na brzmienie przepisu art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności, który umożliwia otrzymanie ryczałtu z tytułu zwiększonych kosztów zatrudnienia osób pozbawionych wolności, jednakże tylko podmiotom, które mają status przedsiębiorcy. Tymczasem w myśl art. 3 Kodeksu pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Obowiązujące przepisy umożliwiają zatem zatrudnianie osób pozbawionych wolności także u innych podmiotów niż tylko przedsiębiorcy, dlatego też ograniczenie możliwości wypłaty ryczałtu z tytułu zwiększonych kosztów zatrudnienia osób pozbawionych wolności do tych ostatnich, nie znajduje uzasadnienia. Obecny kształt wspomnianej regulacji budzi wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą równości. Wydaje się, że podmioty zatrudniające osoby pozbawione wolności inne niż przedsiębiorcy są dyskryminowane w zakresie uzyskiwania ryczałtu. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie potrzeby podjęcia stosownej inicjatywy ustawodawczej.
Minister Sprawiedliwości (20.09.2013 r.) wyjaśnił, że brak jest przesłanek do podjęcia inicjatywy ustawodawczej mającej na celu rozszerzenie kręgu podmiotów mogących ubiegać się o pomoc w postaci ryczałtu z Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy. Fundusz w swoim działaniu ma kierować się przede wszystkim dobrem osób pozbawionych wolności. Rekompensata finansowa dla podmiotów zatrudniających skazanych jest jedynie pewną zachętą do zatrudniania tej konkretnej kategorii osób, które znajdują się w niewątpliwie niełatwej sytuacji na rynku pracy. Zgodnie z ustawą o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności, do otrzymania ryczałtu ze środków Funduszu uprawnieni są przedsiębiorcy zatrudniający osoby pozbawione wolności. Ograniczenie dla podmiotów niebędących przedsiębiorcą zastosowane jest wyłącznie do jednej z trzech form pomocy oferowanych w ramach Funduszu, gdyż inne formy takiej pomocy tj. pożyczka oraz dotacje mogą być przyznane tym podmiotom. Dopatrywanie się dyskryminacji w obowiązującym rozwiązaniu, nie jest trafne. Żaden z podmiotów zatrudniających osoby pozbawione wolności nie jest, co do zasady, wykluczony z otrzymania pomocy z Funduszu. Fundacje mogą prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji ich celów. Zatem tylko od woli fundacji zależy, czy podejmując działalność gospodarczą uzyska status przedsiębiorcy oraz tym samym możliwość ubiegania się o rekompensatę w postaci ryczałtu z Funduszu. Fundacje, jak i większość pozostałych podmiotów zatrudniających osoby pozbawione wolności nie będących przedsiębiorcami, korzystają z nieodpłatnej pracy skazanych, co stanowić może, jak w przypadku ryczałtu dla przedsiębiorców, rekompensatę za zwiększone koszty zatrudnienia osób pozbawionych wolności.