Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie sądowego zobowiązania osób uzależnionych od alkoholu do leczenia odwykowego z dnia 2013-08-23.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie sądowego zobowiązania osób uzależnionych od alkoholu do leczenia odwykowego.
Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, sąd może zobowiązać osobę uzależnioną od alkoholu do poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. Powstaje pytanie o zasadność funkcjonowania tej regulacji, w tym efektywność obecnego systemu, w kontekście utrzymującej się kolejki oczekujących na leczenie oraz sposobu postrzegania instytucji tzw. przymusowego leczenia. Zobowiązanie do leczenia nie ma charakteru przymusu. Przymus stosowany jest na etapie doprowadzenia osoby uzależnionej od alkoholu na badanie przez biegłego, na rozprawę w sądzie i do zakładu leczniczego na podjęcie kuracji, jeśli osoba odmawia współpracy. Nie można jednak zatrzymać pacjenta w zakładzie lecznictwa odwykowego wbrew jego woli, a tym bardziej zmusić do aktywnego uczestnictwa w programie psychoterapii uzależnienia. Obecnie mamy do czynienia z sytuacją, w której mimo krytycznej oceny - także w corocznych sprawozdaniach Rady Ministrów składanych Sejmowi na podstawie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi - funkcjonującego modelu przymusowego leczenia, nie idą za tym określone zmiany. Z postępowaniem w przedmiocie tzw. przymusowego leczenia wiąże się problem sygnalizowany w skargach do Biura RPO, wynikający ze szczątkowej regulacji dotyczącej funkcjonowania gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, niedostatecznego określenia ich statusu, stosowanych procedur oraz uprawnień osób, których działania komisji bezpośrednio dotyczą. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska, w tym w zakresie dalszego funkcjonowania procedury tzw. przymusowego leczenia w jej obecnym kształcie, planów jej zniesienia bądź przeformułowania, jak również wskazania, w jaki sposób przedmiotowa kwestia rozwiązywana jest w innych państwach Unii Europejskiej.
Minister Zdrowia (22.10.2013 r.) poinformował, że projekt propozycji zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 22 lipca 2011 r. związany był m. in. z rezygnacją z instytucji zobowiązania do poddania się leczeniu odwykowemu. Rezygnacja z tej procedury wiąże się z koniecznością stworzenia alternatywnych możliwości niedobrowolnego udzielenia pomocy osobom uzależnionym w szczególnych sytuacjach, poprzez rezygnację z obowiązku uzyskiwania zgody osoby skazanej na karę z zawieszeniem jej wykonania na zobowiązanie do poddania się leczeniu odwykowemu. Zgodnie z art. 72 § 1 pkt 6 Kodeksu karnego, dotyczącym możliwości zawieszenia wykonania kary, sąd może zobowiązać skazanego do poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych. Wymóg uzyskania zgody skazanego powoduje, że sądy korzystają z tego środka stosunkowo rzadko. Zmiana tej zasady w kierunku zaproponowanym w projekcie pozwoli na realną alternatywę skorzystania z warunkowego zawieszenia kary pod warunkiem podjęcia terapii. Ponadto zaproponowano zmianę art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, która umożliwi przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby nie wykazującej zaburzeń psychotycznych, która na skutek uzależnienia od substancji psychoaktywnych znajduje się w stanie bezpośredniego zagrożenia życia, bez jej zgody. Propozycja zawarta w projekcie z dnia 22 lipca 2011 r. uwzględniała rozszerzenie zadań dla gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o udzielanie konsultacji członkom rodzin, w których występuje problem alkoholowy. Ponadto zapis zawarty w projekcie umożliwiłby komisjom realizację obowiązków wynikających m.in. z ustawy z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.