Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemów środowiska ławników z dnia 2013-09-10.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemów środowiska ławników.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło pismo tworzonego Stowarzyszenia Krajowej Rady Sędziów Społecznych, w którym zasygnalizowane zostały kluczowe problemy środowiska ławników w Polsce. Zdaniem wnioskodawców, jedną z zasadniczych kwestii jest brak szczegółowego określenia w przepisach podmiotu, jak również sposobu i środków umożliwiających radom ławniczym realizację obowiązku podnoszenia poziomu pracy wykonywanej przez ławników. Obowiązek ten wynika wprost z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie sposobu wyboru, składu i struktury organizacyjnej, trybu działania oraz szczegółowych zadań rady ławniczej. Zarówno rozporządzenie, jak i ustawa - Prawo o ustroju sądów powszechnych nie wskazują, w jaki sposób i przy zaangażowaniu jakich środków rada ławnicza ma wypełniać swe ustawowe obowiązki. Skarżący zwracają także uwagę na malejącą liczbę ławników w sądach powszechnych oraz na związane z tym zaniechanie przeprowadzania szkoleń i podnoszenia kwalifikacji ławników. Powyższe zjawiska oraz brak właściwego systemu kwalifikacji kandydatów do pełnienia roli ławnika, jak również pozostawienie w gestii samorządów odpowiedzialności za jakość ich pracy może prowadzić, w ocenie przedstawicieli tego środowiska, do zaniżenia konstytucyjnego standardu udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Zdaniem Rzecznika zasadne jest rozważenie ustanowienia nadzoru organizacyjnego Krajowej Rady Sądowniczej nad ławnikami w sądach powszechnych oraz ewentualnego nadzoru Ministra Sprawiedliwości nad sposobem realizacji obowiązku podnoszenia przez ławników swych kwalifikacji. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia inicjatywy stosownych zmian legislacyjnych oraz organizacyjnych.
Minister Sprawiedliwości (14.10.2013 r.) nie podzielił stanowiska przedstawionego w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich o zasadności ustanowienia nadzoru organizacyjnego nad ławnikami ze strony Krajowej Rady Sądownictwa. Minister nie podzielił również uwag dotyczących braku sposobu i środków umożliwiających podnoszenie poziomu pracy ławników i ich kwalifikacji. Obowiązujące regulacje w opinii Ministra służą prawidłowemu funkcjonowaniu instytucji ławnika w polskim porządku prawnym i należy je uznać za wystarczające. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie sposobu wyboru, składu i struktury organizacyjnej, trybu działania oraz szczegółowych zadań rady ławniczej, wśród zadań rady ławniczej wymienia podejmowanie działań umożliwiających podnoszenie poziomu pracy wykonywanej przez ławników oraz przedstawianie prezesowi sądu propozycji dotyczących potrzeb szkoleniowych, w tym zakresu tematycznego i form szkolenia ławników. Podejmowanie działań mających na celu podnoszenie kwalifikacji ławników oraz poziomu ich pracy zależy więc również od inicjatywy rady ławniczej.