Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku procedur dotyczących wnoszenia zażalenia na decyzję w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec notariusza podjętą przez radę izby notarialnej.

Z treści skarg otrzymywanych przez Rzecznika oraz z brzmienia ustawy – Prawo o notariacie wynika, że w przypadku, gdy rada izby notarialnej lub Minister Sprawiedliwości, po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających stwierdzą, że nie istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przez notariusza przewinienia dyscyplinarnego, to ich działanie może ograniczyć się do zaniechania złożenia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Nie jest przy tym wymagane wydanie postanowienia lub podjęcie stosownej uchwały w tym przedmiocie, które mogłyby podlegać zaskarżeniu przez osobę pokrzywdzoną działaniem notariusza. Z pism skarżących wynika, że nawet w przypadkach, gdy rada izby notarialnej z własnej inicjatywy podejmie uchwałę o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec notariusza, to i tak w ustawie o notariacie brak jest wyraźnego określenia organu II instancji właściwego do rozpoznania zażalenia osoby pokrzywdzonej działaniem notariusza. Tymczasem osoby pokrzywdzone działaniem adwokata czy radcy prawnego mają zagwarantowany środek prawny umożliwiający im wniesienie zażalenia na decyzję rzecznika dyscyplinarnego o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, która rozpatrywana jest przez sąd dyscyplinarny I instancji. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska co do przedstawionej problematyki oraz rozważenie podjęcia właściwych zmian legislacyjnych w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (05.06.2014 r.) wyjaśnił, że – mając na uwadze systemowe odrębności regulacji dotyczącej notariuszy – nie ma obecnie konieczności podjęcia inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do zapewnienia pokrzywdzonemu udziału w postępowaniu dyscyplinarnym notariuszy poprzez przyznanie mu statusu strony tego postępowania bądź przyznanie jedynie określonych uprawnień procesowych. W przeciwieństwie do wolnych zawodów prawniczych (adwokatów, radców prawnych), notariusz działa na rzecz nie tylko określonego podmiotu, lecz musi także równoważyć interesy wszystkich stron czynności notarialnej, co istotnie rzutuje na ewentualne ustalenie osób pokrzywdzonych. Publicznoprawne elementy statusu notariusza przemawiają za kształtowaniem procedury dyscyplinarnej w sposób zbliżony do odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. Za strony postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziom, analogicznie jak w przypadku notariuszy, uważa się jedynie obwinionego i rzecznika dyscyplinarnego. Pokrzywdzony nie ma uprawnienia do zaskarżenia postanowienia rzecznika dyscyplinarnego o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Osoba pokrzywdzona działaniem lub zaniechaniem notariusza nie jest całkowicie pozbawiona ochrony prawnej w przypadku np. zaniechania przez radę izby notarialnej czynności w przedmiocie złożenia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do notariusza. Pokrzywdzony może wówczas zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości jako organu uprawnionego, obok rady izby notarialnej, do złożenia takiego wniosku. Nadto osobie, która czuje się pokrzywdzona pracą notariusza przysługuje prawo złożenia skargi do Ministra Sprawiedliwości lub prezesa właściwego sądu apelacyjnego.