Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej w sprawie braku przejrzystych procedur rozpatrywania skarg obywateli na działania adwokata.

Rzecznik Praw Obywatelskich sygnalizuje w wystąpieniu, że nieprzejrzystości procedur w zakresie rozpatrywania pism pokrzywdzonych działaniami adwokatów składających zawiadomienia do właściwych organów adwokatury o możliwości popełnienia przewinienia dyscyplinarnego należy uznać za słabość o kluczowym znaczeniu dla rzetelności procedury dyscyplinarnej wobec adwokatów. Pisemne skargi składane na adwokatów, mimo iż zawierają jasno sprecyzowane żądanie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, często są rozpatrywane w ramach referatów skarg w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, zamiast zostać skierowane do rzecznika dyscyplinarnego. W ocenie Rzecznika opisana praktyka prowadzi do pozbawienia zarówno pokrzywdzonego, jak i obwinionego gwarancji ochrony ich praw i wolności. Należałoby wprowadzić jasne kryteria klasyfikacji skarg obywateli kierowanych do organów samorządu adwokackiego. Jednym z możliwych rozwiązań jest klasyfikowanie jako skarg tylko tych wystąpień, które dotyczą funkcjonowania organów samorządowych, a pozostałe traktować jak zawiadomienia o naruszeniach dyscyplinarnych. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej (07.10.2014 r.) zapewnił, że samorząd adwokacki i jego organy są świadome tego, że do ich podstawowych obowiązków należy m.in. sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o wykonywaniu zawodu adwokata oraz ustalanie i krzewienie zasad etyki zawodowej oraz dbałość o ich przestrzeganie. Podstawowym instrumentem powołanym w celu sprawowania pieczy nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej, pozostającym w gestii samorządu adwokackiego, jest sądownictwo dyscyplinarne. Postępowanie dyscyplinarne pełni głównie rolę wewnątrzśrodowiskową, polegającą na eliminacji pewnych patologii ujawniających się w zawodzie, nie spełnia zaś funkcji kompensacyjnej wobec osób, które czują się pokrzywdzone sposobem prowadzenia sprawy. Naczelna Rada Adwokacka nie zgadza się z wnioskiem Rzecznika, iż jako skargi podlegające załatwieniu w trybie postępowania skargowo-wnioskowego należałoby kwalifikować tylko te wystąpienia, które dotyczyłyby organów samorządowych, a wszystkie inne traktować jak zawiadomienia o deliktach dyscyplinarnych. W opinii samorządu adwokackiego każde wystąpienie obywatela, zatytułowane jako skarga lub wniosek i zawierające subiektywny opis przewinienia dyscyplinarnego adwokata oraz formułujące żądanie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego nie powinno podlegać załatwieniu z definicji w trybie postępowania dyscyplinarnego. Takie rozwiązanie charakteryzowałoby się nieuzasadnionym automatyzmem prowadzącym do konieczności każdorazowego rozstrzygania przez rzecznika dyscyplinarnego w przedmiocie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i poddawania reżimowi prawnemu postępowania dyscyplinarnego spraw, które prowadzenia w tym trybie nie wymagają. Organy adwokatury dostrzegają problem ewentualnego błędnego zakwalifikowania wystąpienia obywatela jako podlegającego załatwieniu w trybie postępowania skargowo-wnioskowego w sytuacji, w której wystąpienie powinno zostać zakwalifikowane do rozpatrzenia w trybie postępowania dyscyplinarnego. Ochrony przed tego rodzaju przypadkami należałoby jednak poszukiwać na płaszczyźnie procesowej. Podstawa materialnoprawna (ustalanie dodatkowych kryteriów kwalifikacji skarg) może nie przynieść pożądanego efektu. Ochrona zainteresowanych może realizować się przez dwa rozwiązania procesowe: instancyjną kontrolę sposobu załatwiania skarg albo możliwość wiążącego polecenia przez Ministra Sprawiedliwości wszczęcia dochodzenia, w ramach postępowania dyscyplinarnego, przeciwko adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu. Ewentualnemu pokrzywdzonemu przysługują również środki ochrony jego praw o charakterze powszechnym (cywilnoprawne i karnoprawne).