Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zapewnienia poszanowania godności osób pokrzywdzonych przestępstwem.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje problematyka dotycząca ochrony w polskim porządku prawnym praw ofiar przestępstw. O obowiązku zapewnienia poszanowania godności praw ofiar przestępstw i członków ich rodzin stanowi dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Polska ma obowiązek implementacji tej dyrektywy do dnia 16 listopada 2015 r. Polskie prawo karne zapewnia poszanowanie godności człowieka tylko sprawcom przestępstw, w art. 3 Kodeksu karnego. Literalne brzmienie tego przepisu uzasadnia pogląd, że polski ustawodawca zagwarantował w przepisach karnych poszanowanie godności wyłącznie sprawcom przestępstw, z pominięciem ofiar przestępstw, co jawi się jako dyskryminujące pokrzywdzonych jako strony procesu, często powoduje ich wtórną wiktymizację, a przez to jest niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o rozważenie wprowadzenia do Kodeksu postępowania karnego przepisu wyrażającego obowiązek poszanowania godności pokrzywdzonych przestępstwem.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości (15.05.2014 r.) w pełni podziela troskę o skuteczną ochronę praw ofiar przestępstw w Polsce. Dobro osób pokrzywdzonych przestępstwem jest jednym z priorytetów i niezmiennym celem działań podejmowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Szczególnym tego wyrazem jest projekt ustawy o ochronie pokrzywdzonego i świadka w związku z postępowaniem karnym i karnym skarbowym, powstały z inicjatywy Ministra Sprawiedliwości, nad którym trwają obecnie intensywne prace. Jednym z istotnych dóbr pokrzywdzonego, które winny podlegać ochronie, jest jego godność. Konstytucja przewiduje nienaruszalność, poszanowanie i ochronę godności człowieka, co należy odnieść także do osób pokrzywdzonych przestępstwem. Wydaje się, że możliwa konkretyzacja konstytucyjnego standardu przez uwzględnienie go wśród celów postępowania karnego. Mogłoby to nastąpić przez uzupełnienie treści art. 2 § 1 pkt 3 Kodeksu postepowania karnego o normę wyrażającą obowiązek poszanowania godności pokrzywdzonego. Taka zmiana będzie przedmiotem analiz podczas dalszych prac nad wspomnianą ustawą.