Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie trudności w skorzystaniu z tzw. ulgi prorodzinnej, w sytuacji, gdy dzieci zakończyły naukę w trakcie roku podatkowego.

W skargach kierowanych do Biura Rzecznika obywatele wskazują na trudności w skorzystaniu z tzw. ulgi prorodzinnej, w sytuacji, gdy dzieci zakończyły naukę w trakcie roku podatkowego. Za lata podatkowe 2007-2008 odliczenie w ramach tzw. ulgi prorodzinnej przysługiwało w pełnej wysokości, nawet jeśli podatnik nie spełniał warunków do uzyskania tej ulgi przez cały rok podatkowy. Od 1 stycznia 2009 r. odliczenia dokonuje się za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego albo sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej. Z tzw. ulgi prorodzinnej mogą skorzystać również osoby wychowujące pełnoletnie dzieci, jeżeli dzieci te uczą się lub studiują oraz w roku podatkowym, którego dotyczy odliczenie, nie uzyskały dochodów przekraczających limit określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W ocenie Rzecznika, z uwagi na fakt, że tzw. ulga prorodzinna jest obliczana za każdy miesiąc kalendarzowy, brak jest uzasadnienia dla funkcjonowania ograniczenia w postaci limitu dochodów odnoszącego się do roku podatkowego, a nie tylko do okresu, za który przysługuje ulga. Obowiązujące w omawianym zakresie przepisy są niespójne, bowiem podatnicy są zachęcani do skorzystania z tzw. ulgi prorodzinnej, a na skutek uzyskania przez dziecko dochodów przekraczających limit – w okresie, za który ulga nie przysługuje – nie ma możliwości skorzystania z niej. Taka konstrukcja stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska w poruszonej kwestii, a w szczególności o rozważenie zainicjowania zmian legislacyjnych zmierzających do zmiany kwestionowanego rozwiązania prawnego.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Finansów (23.05.2014 r.) wyjaśnił, że od 2009 r. z ulgi na dzieci mogą korzystać nie tylko podatnicy wychowujący własne lub przysposobione dzieci, ale również opiekunowie prawni oraz osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej. Od tego roku zmienił się również sposób obliczania kwoty ulgi. Poszerzenie kręgu osób uprawnionych do skorzystania z odliczenia spowodowało konieczność odejścia od określania jej wysokości w stosunku rocznym, na rzecz określenia jej wysokości w ujęciu miesięcznym. Brak takiej regulacji spowodowałby, że z ulgi na dzieci w pełnej rocznej wysokości mogliby korzystać zarówno rodzice, jak i opiekunowie prawni, czy rodzice zastępczy, mimo że nie wychowywali/opiekowali się dzieckiem przez cały rok. Zatem w skrajnych przypadkach ulga na to samo dziecko uległaby niesłusznemu zwielokrotnieniu. Takie rozwiązanie byłoby nieuzasadnione nie tylko z uwagi na finanse publiczne, lecz przede wszystkim na ratio legis omawianej ulgi. Omawiane przepisy nie wymagają zainicjowania zmian legislacyjnych i nie naruszają wynikającej z art. 2 Konstytucji RP zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.