Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku obowiązku uzasadnienia decyzji o odwołaniu z funkcji kuratora.

W związku ze skargami wpływającymi do Biura RPO, Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę na brak obowiązku uzasadnienia decyzji o odwołaniu z funkcji kuratora, wynikający z obecnego kształtu ustawy o kuratorach sądowych. Osobie odwołanej nie przysługuje prawo do weryfikacji zasadności decyzji w ramach kontroli instancyjnej. Rzecznik zwrócił się w tej sprawie do Krajowej Rady Sądownictwa, która opowiedziała się za wprowadzeniem w ustawie o kuratorach sądowych drogi odwoławczej od decyzji prezesa sądu. Ministerstwo Sprawiedliwości nie podzieliło jednak stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich co do zasadności wprowadzenia zmian legislacyjnych dotyczących wskazanej materii. Uznano, iż dobrą praktyką w zakresie odwoływania z funkcji kuratora społecznego powinno być jasne i rzetelne podawanie uzasadnienia przez prezesów sądów rejonowych ze wskazaniem podstawy prawnej, tj. jednej lub kilku przyczyn wymienionych w ustawie o kuratorach sądowych oraz zwięzłego przytoczenia faktów. Rzecznik uważa jednak, że w celu zagwarantowania skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela konieczne jest rozwiązanie wskazanego problemu na płaszczyźnie legislacyjnej, poprzez zapewnienie obywatelom odwołanym z funkcji kuratora społecznego weryfikowalności tego typu decyzji na drodze kontroli instancyjnej. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (25.06.2014 r.) zapewnił, że Minister Sprawiedliwości zauważa braki i związane z nimi niedoskonałości dotychczasowych rozwiązań zawartych w ustawie o kuratorach sądowych, w szczególności dotyczące powoływania i odwoływania kuratorów społecznych. Podejmowane przez Ministerstwo działania legislacyjne zmierzające do uzupełnienia istniejących luk nie uwzględniają jednak postulatów zmiany przepisów ustawy o kuratorach sądowych w zakresie wprowadzenia trybu odwoławczego od decyzji o odwoływaniu z funkcji kuratora społecznego. Zdaniem Ministerstwa istnieje obecnie możliwość kwestionowania nieprawidłowych decyzji prezesa sądu rejonowego o odwołaniu z tej funkcji. Powoływanie i odwoływanie obywateli do pełnienia funkcji społecznych w instytucjach opiniodawczo-doradczych, czy organach władzy publicznej, bez względu na wagę powierzanych im zadań, nie wiąże się z reguły ze sformalizowaną procedurą przewidującą pisemne uzasadnienie decyzji o powołaniu
i odwołaniu z funkcji oraz kontrolą merytoryczną odwołania. Powołanie do pełnienia funkcji o charakterze społecznym, w tym funkcji kuratora społecznego, nie łączy się
z zawarciem umowy o pracę, czy innej formy zatrudnienia skutkującej nawiązaniem stosunku pracy, a sam akt powołania nie ma charakteru decyzji administracyjnej znajdującej umocowanie w przepisach prawa administracyjnego. Identycznie należy traktować akt odwołania z funkcji kuratora społecznego. Są to czynności z zakresu działalności administracyjnej sądu. Kandydaci do pełnienia funkcji kuratora społecznego muszą zdawać sobie sprawę z jej specyfiki ze wszystkimi skutkami, również w zakresie utraty funkcji. W obecnym stanie prawnym można zakwestionować zarówno zgodność z prawem, jak i zasadność oraz celowość odwołania z funkcji kuratora społecznego w drodze skargi na prezesa sądu rejonowego. Zdaniem Ministra Sprawiedliwości zasadą powinno być jasne i rzetelne podawanie przez prezesów sądów rejonowych uzasadnienia odwołania z funkcji kuratora społecznego, ze wskazaniem podstawy prawnej oraz zwięzłego przytoczenia faktów. Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadzi w przygotowywanym obecnie projekcie zmiany ustawy o kuratorach sądowych przepisy szczegółowe dotyczące wskazania podstawy prawnej oraz pisemnego uzasadnienia decyzji o odwołaniu z funkcji kuratora społecznego.