Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie ochrony danych osobowych w systemie elektronicznej księgi wieczystej.

Osoby, których roszczenia i prawa wpisane są do księgi wieczystej, wskazują w skargach do Rzecznika, że nieuniknioną konsekwencją ujawnienia ich roszczeń jest jednoczesne upublicznienie danych osobowych tych osób. Zakres informacji ujawnianych w księgach wieczystych prowadzonych w systemie elektronicznym określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym. Ujawnione w księdze wieczystej informacje takie jak numer PESEL czy imiona rodziców są dostępne dla każdej osoby korzystającej z internetu, która zna numer księgi wieczystej danej nieruchomości. Pojawia się zatem wątpliwość, czy obecna regulacja nie stanowi nieproporcjonalnej ingerencji w prywatność osób fizycznych. Analiza obowiązujących w omawianym zakresie przepisów prowadzi do wniosku, że mogą one pozostawać w sprzeczności z normami Konstytucji RP. Powszechna dostępność wymienionych danych stanowi istotne ograniczenie tzw. autonomii informacyjnej jednostki, zagwarantowanej w Konstytucji RP. Co więcej, ograniczenie nastąpiło w rozporządzeniu, które zostało wydane na podstawie upoważnienia ustawowego nie spełniającego wymogów określonych w Konstytucji RP. Na podstawie przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie można bowiem określić zakresu danych osobowych, których ujawnienie będzie możliwe na podstawie rozporządzenia. Wydaje się, że ustawa pozostawiła zbyt wielką swobodę regulacyjną organowi wykonawczemu. To z kolei spowodowało, że niejasny pozostaje cel i zasadność gromadzenia i ujawniania konkretnych danych osobowych osób, których prawa i roszczenia ujawnione są w księgach wieczystych. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o ustosunkowanie się do przedstawionego problemu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości (08.07.2014 r.) stwierdził, że udostępnianie ksiąg wieczystych przez Internet, w tym danych osobowych, nie narusza ustawy o ochronie danych osobowych. Przyjęcie odmiennego poglądu niweczyłoby zasadę jawności ksiąg wieczystych. Rezygnacja z ujawniania w księdze wieczystej danych osobowych oznaczałaby konieczność sięgnięcia do akt księgi wieczystej w celu jednoznacznego ustalenia tożsamości osób ujawnionych w księdze wieczystej, co nie sprzyjałoby szybkości obrotu prawnego. Wiązałoby się to z koniecznością stawienia się w sądzie, wykazania interesu prawnego w uzyskaniu dostępu do akt ksiąg wieczystych, a także otrzymania stosownego zaświadczenia z księgi wieczystej potwierdzającego jednoznacznie tożsamość osoby ujawnionej w księdze wieczystej. Jawność ksiąg wieczystych jest podstawowym i koniecznym w demokratycznym państwie środkiem zapewnienia bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami i praw osób trzecich. Nie mogłaby ona być należycie realizowana bez udostępnienia danych osobowych zawartych w treści księgi wieczystej. W aktualnym stanie prawnym osoba, która nie zna dokładnego numeru księgi wieczystej nie ma możliwości jej przejrzenia. W konsekwencji nie może ona drogą internetową uzyskać informacji o danych osobowych osób ujawnionych w księdze. Osoba, której dane osobowe zostałyby wykorzystane przez osoby nieuprawnione, może skorzystać ze środków ochrony prawnej przewidzianych w ustawie o ochronie danych osobowych, a także w Kodeksie cywilnym.