Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie przypadków naruszania praw pacjentów do świadczeń opieki zdrowotnej.

Do Biura Rzecznika wpłynęły przykłady rażącego naruszania praw pacjenta przez personel pielęgniarski i lekarzy. Zebrany materiał wskazuje na nieprzestrzeganie praw pacjentów, w szczególności do intymności i godności, do informacji o swoim stanie zdrowia, a także do świadczeń zdrowotnych. Doniesienia te są o tyle dramatyczne, ze dotyczą starszych pacjentów, obłożnie chorych, wymagających pomocy osób trzecich podczas codziennych czynności. Przestrzeganie praw pacjenta jest obowiązkiem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Stanowi o tym ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Obowiązek ten wynika również z podstawowych zasad wykonywania zawodu lekarza zawartych w Kodeksie etyki lekarskiej, a także z ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. Otrzymane informacje o naruszeniach praw pacjenta świadczą o wadliwie funkcjonującym systemie ochrony zdrowia w kontekście m.in. przepływu informacji między lekarzami o stanie zdrowia pacjenta, współpracy lekarzy i personelu pielęgniarskiego w tym zakresie, a także koordynacji opieki nad pacjentem podczas pobytu w szpitalu. Niektórych przypadków naruszeń nie można jednak tłumaczyć wyłącznie niesprawnością systemu ochrony zdrowia, zabrakło jedynie dobrej woli podmiotu udzielającego świadczenia zdrowotnego. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej o położenie większego nacisku na kwestię przestrzegania praw pacjenta podczas szkoleń dla lekarzy, a także wskazanie przykładów działań podejmowanych przez organy samorządu zawodowego lekarzy w celu zapewnienia należytego przestrzegania praw pacjentów i respektowania przez lekarzy zapisów Kodeksu etyki lekarskiej w działalności leczniczej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej (31.07.2014 r.) zapewnił, że polityka przestrzegania praw pacjentów jest jednym z ważnych zadań, jakie realizuje samorząd lekarski zarówno na szczeblu okręgowym, jak i krajowym. Przypominanie i szczegółowe omawianie praw pacjentów jest częstym tematem szkoleń dla lekarzy organizowanych przez samorząd. Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej zwrócił się z prośbą o przesłanie przez Rzecznika Praw Obywatelskich właściwym okręgowym rzecznikom odpowiedzialności zawodowej bardziej szczegółowych danych pozwalających na rozważenie decyzji o wszczęciu postępowania w sytuacjach opisanych w wystąpieniu. Jaskrawe naruszenie prawa pacjenta do intymności i godności podczas leczenia, nieudzielenie pacjentowi informacji o stanie zdrowia czy odmowa udzielenia pomocy medycznej mogą być przedmiotem postępowania z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Każdy taki przypadek musi być jednak przedmiotem analizy w oparciu o zebrany materiał dowodowy.
Odnosząc się do konkretnych przypadków, w odpowiedzi zauważono, że w świetle aktualnych przepisów lekarz może udzielić informacji o stanie zdrowia tylko osobom upoważnionym przez pacjenta. Udzielenie informacji o stanie zdrowia pacjenta osobom bliskim bez osobnego upoważnienia przewidziane jest tylko w sytuacji gdy pacjent jest nieprzytomny lub niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji o stanie zdrowia. W kwestii odmowy zaordynowania na oddziale ortopedycznym leków wchodzących w skład leczenia laryngologicznego, samorząd lekarski nie ma wątpliwości, że pacjent przebywający na oddziale ortopedycznym powinien mieć prawo do konsultacji laryngologicznej połączonej z przepisaniem leku, a NFZ powinien zapłacić szpitalowi za obie procedury. W ocenie Narodowego Funduszu Zdrowia natomiast, pacjentowi przebywającemu i leczonemu w szpitalu należą się tylko leki, których przepisanie wynika z przyczyn hospitalizacji. Stanowisko to znajduje oparcie w przepisach ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zdaniem samorządu lekarskiego potrzebna jest zmiana przepisów w tym zakresie.