Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezydenta RP w sprawie kompensaty państwowej przyznawanej ofiarom przestępstw.

Rzecznik Praw Obywatelskich niejednokrotnie wskazywała na pilną potrzebę nowelizacji ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, bowiem obecna regulacja nie zapewnia ofiarom przestępstw realnej pomocy, a nawet przyczynia się do ich wtórnej wiktymizacji. Badania nad ustawą uwidoczniły nieprawidłowości w postępowaniach o przyznanie kompensaty państwowej. Do najważniejszych należy zaliczyć przypadki, gdy sąd zobowiązywał ofiarę do ustalenia danych personalnych, adresów i stanu majątkowego sprawców przestępstwa, czy gdy uczestnikami postępowania, wbrew przepisom ustawy, byli sprawcy przestępstwa, którzy w postępowaniu korzystali z pomocy adwokata jako swojego pełnomocnika, podczas gdy sąd odmawiał przydzielenia pełnomocnika ofierze. Wzór wniosku o przyznanie kompensaty jest bardzo niejasny i przysparza w praktyce wiele kłopotów. Ponadto ustawa nie przewiduje możliwości złożenia wniosku o przyznanie kompensaty przez osobę najbliższą w sytuacji, gdy w wyniku przestępstwa ofiara cierpi na dysfunkcje organizmu uniemożliwiające jej podejmowanie decyzji lub wyrażenie woli, a jednocześnie nie została ubezwłasnowolniona. Istotnym mankamentem ustawy jest również to, że ofiary przestępstw nie mogą otrzymać zaliczki na pokrycie kosztów związanych z usuwaniem szkód powstałych wskutek przestępstwa, np. kosztów leczenia. We wrześniu 2013 r. Minister Sprawiedliwości informował o pracach legislacyjnych nad projektem założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw. Niestety, dotychczas nie nastąpiła nowelizacja omawianej ustawy. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia działań, które zapewniłyby należytą ochronę praw ofiar przestępstw oraz ich godności.