Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie kontroli osobistej w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.

Przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji podczas wizytacji w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich zwracają uwagę na kwestie związane z poddawaniem nieletnich kontroli, w tym kontroli osobistej. Poczynione ustalenia, jak również analiza obowiązujących uregulowań prawnych wskazują na pewne nieprawidłowości w tym zakresie. Ograniczenie prawa do prywatności związane z przeprowadzaniem kontroli osobistej nieletnich realizowane jest jedynie w oparciu o przepisy rozporządzenia. Żaden z przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich nie reguluje tej kwestii, ani nawet nie wprowadza pojęcia kontroli osobistej. Tym samym naruszony zostaje konstytucyjny wymóg zachowania ustawowej formy ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw. Uregulowanie w rozporządzeniu kwestii poddania nieletnich przebywających w zakładach poprawczych kontroli osobistej, naruszającej wolność osobistą oraz prawo do ochrony prywatności, nie spełnia standardów konstytucyjnych. Co więcej, przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich zostały sformułowane w analizowanym obszarze w sposób budzący uzasadnione wątpliwości. Omawiany akt wykonawczy jest ponadto niespójny, bowiem wprowadzając definicję kontroli osobistej nie reguluje, w jakich sytuacjach i przez jaki podmiot może być ona przeprowadzana, a jednocześnie posługuje się pojęciem przeszukania osobistego, bez wskazania jego zakresu znaczeniowego. Kontrola osobista stanowi poważną ingerencję w chronione konstytucyjnie prawo do prywatności i intymności, dlatego też upoważnienia do dokonania kontroli nie można domniemywać, tak jak obecnie, tylko w oparciu o sformułowany w sposób ogólny przepis aktu prawnego o charakterze wykonawczym. Podstawa do przeprowadzania kontroli osobistej nieletnich przebywających w zakładach poprawczych powinna być zawarta w akcie prawnym rangi ustawowej, w którym w sposób niebudzący wątpliwości należałoby również zdefiniować pojęcie kontroli osobistej oraz szczegółowo określić sposób jej prowadzenia. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości (25.04.2014 r.) poinformował, że problematyka będąca przedmiotem wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich objęta jest trwającymi obecnie w Ministerstwie Sprawiedliwości pracami legislacyjnymi nad projektem założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Projektowana ustawa dokona niezbędnych zmian w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Celem projektowanych regulacji jest m.in. zapewnienie konstytucyjności rozwiązań w zakresie praw i obowiązków nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz zasad zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. W projekcie założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich przewiduje się wprowadzenie regulacji, zgodnie z którymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa lub porządku w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich nieletni, osoby odwiedzające nieletniego oraz pomieszczenia, w których nieletni przebywa, będą podlegać kontroli. Projektuje się wprowadzenie definicji kontroli osobistej, kontroli pobieżnej i kontroli pomieszczeń. W ustawie wprowadzone zostaną także regulacje dotyczące postępowania z przedmiotami ujawnionymi podczas kontroli. Szczegółowe warunki sposobu dokumentowania przeprowadzenia kontroli określone zostaną w rozporządzeniu. Projektowane przepisy zawierać będą również zamknięte katalogi obowiązków i uprawnień pracowników realizujących plan ochrony zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, w tym dotyczące przeprowadzania kontroli.