Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie problemów prawnych rodziców w sytuacji urodzenia martwego dziecka, którego płci nie da się ustalić.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich napływają skargi rodziców, którzy nie mogą otrzymać zasiłku pogrzebowego ani zasiłku macierzyńskiego w sytuacji urodzenia martwego dziecka, którego płci nie da się ustalić. Problem, z którym do Rzecznika zwracają się skarżący dotyczy przedwczesnego urodzenia dziecka, którego płci w chwili urodzenia nie da się ustalić. W takiej sytuacji rodzice nie są w stanie uzyskać aktu urodzenia z adnotacją „dziecko martwo urodzone”. Rodzicom, którzy pokryli koszty związane z pochówkiem dziecka, czy też ubezpieczonej matce, która urodziła martwe dziecko, nie przysługują żadne świadczenia, ponieważ nie są w stanie przedstawić wymaganych odpisów aktu urodzenia. Prowadzi to do nierównego traktowania kobiet, które urodziły martwe dziecko. W ocenie Rzecznika niezrozumiałe jest wymaganie określania płci w akcie urodzenia dziecka martwego w celu uzyskania przez rodziców określonych świadczeń. Bez względu na to, czy płeć dziecka da się ustalić, strata dziecka i jego pochówek jest przeżyciem traumatycznym i te zdarzenia uruchamiają potrzebę wsparcia rodziców. Przepisy ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego i rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka, przewidują obowiązek zgłoszenia każdego martwego urodzenia. Z drugiej strony przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania wprowadzają rozróżnienie między urodzeniem żywym, martwym i poronieniem. Ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego nie przewiduje takiego rozróżnienia. W ocenie Rzecznika dla uzyskania przez rodziców skróconego urlopu macierzyńskiego, zasiłku macierzyńskiego, czy też zasiłku pogrzebowego nie jest konieczne ustalanie płci dziecka martwo urodzonego. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie zmiany przepisów rozporządzeń tak, aby opisane w nich świadczenia możliwe były do udzielenia w razie przedstawienia karty zgonu dziecka, analogicznie do rozwiązania przyjętego w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Pracy i Polityki Społecznej (09.04.2015 r.) wyjaśnił, że w obecnym stanie prawnym w sytuacji, w której z medycznego punktu widzenia istnieje możliwość wypełnienia karty martwego urodzenia dziecka tj. m.in. określenia płci płodu, powstaje jednocześnie obowiązek dokonania zgłoszenia do urzędu stanu cywilnego, niezależnie od czasu trwania ciąży, i obowiązek wydania aktu urodzenia. W powyższej sytuacji pracownica będzie uprawniona do urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni oraz zasiłku macierzyńskiego. Natomiast w razie braku możliwości uzyskania przez pracownicę aktu urodzenia dziecka z adnotacją, iż dziecko urodziło się martwe, nie ma podstaw prawnych do udzielenia urlopu macierzyńskiego w 8 tygodni, a tym samym wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Również przepisy dotyczące zasiłku pogrzebowego wskazują, że dokumentem umożliwiającym uzyskanie tego zasiłku w przypadku wszystkich ubezpieczonych jest skrócony odpis aktu zgonu sporządzony na podstawie karty zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, kobiecie, która stała się niezdolna do pracy w związku z poronieniem, przysługuje prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, przez cały okres, jaki lekarz uzna za niezbędny dla jej powrotu do zdrowia, nie dłuższy jednak niż 182 dni.