Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie naruszeń praw wynikających z przynależności do spółdzielni mieszkaniowej.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi obywateli, którzy wskazują na naruszenie ich praw wynikających z przynależności do spółdzielni mieszkaniowej. Naruszenia polegają na pozbawieniu członkostwa w spółdzielni osób, które nie mogą wykazać się odpowiednim interesem uzasadniającym ich uprawnienia korporacyjne. Jako uzasadnienie swych działań spółdzielnie mieszkaniowe powołują wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lutego 2015 r. (sygn. akt K 60/13), w którym orzeczono o niezgodności z Konstytucją przepisu ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zakresie, w jakim przepis ten dopuszcza członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej podmiotów, którym nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu. Ze skarg napływających do Rzecznika wynika, że spółdzielnie, powołując się na art. 190 ust. 4 Konstytucji, stwierdzają obecnie wygaśnięcie członkostwa osób nie posiadających prawa do lokalu w zasobach spółdzielni. W ocenie Rzecznika takie działania spółdzielni są nieuprawnioną ingerencją w stosunki prawne ukształtowane wcześniej pod rządami innego reżimu prawnego. Regulacja przewidziana w Konstytucji stwarza możliwość ponownego rozpatrzenia danej sprawy na podstawie zmienionego stanu prawnego, ukształtowanego w następstwie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli jednak pomiędzy spółdzielnią i jej członkiem nie toczyło się postępowanie, w którym zapadło rozstrzygnięcie oparte na niekonstytucyjnym przepisie prawnym, brak jest przesłanek do zastosowania instrumentów przewidzianych w powołanym przepisie Konstytucji. Osoby, które nabyły członkostwo w spółdzielni przez ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lutego 2015 r. i nie dysponują jednym z praw do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej, nadal pozostają w stosunku członkostwa i przysługują im wszelkie środki ochrony prawnej przed nieuzasadnionymi działaniami spółdzielni zmierzającymi do ograniczenia ich praw w tym zakresie. Rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego wymaga dokonania takich zmian w prawie, które – uwzględniając stanowisko Trybunału – zagwarantują jednocześnie jego zupełność i spójność oraz wyeliminują wszelkie wątpliwości powstające na tle skutków prawnych tego orzeczenia. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie potrzeby pilnego podjęcia działań legislacyjnych w omawianym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Infrastruktury i Rozwoju (28.08.2015 r.) poinformowała, że w korespondencji napływającej do Ministerstwa podnoszone są wątpliwości związane z interpretacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lutego 2015 r. (sygn. akt K 60/13). Wskazywane problemy dotyczą w szczególności skutków, jakie wyrok ten wywiera na stosunki prawne ukształtowane pod rządami przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją. Minister zgadza się z opinią Rzecznika Praw Obywatelskich, iż nie zachodzą przesłanki do zastosowania w tym przypadku art. 190 ust. 4 Konstytucji RP. Brak jest zatem podstawy, by spółdzielnie mogły stwierdzać wygaśnięcie członkostwa osób nieposiadających prawa do lokalu w jej zasobach. Pozbawienie takich osób członkostwa dopuszczalne jest na podstawie wyraźnego przepisu ustawy lub statutu. Obowiązujące przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy Prawo spółdzielcze takiej podstawy nie zawierają. Minister podziela również stanowisko, że pomimo wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lutego 2015 r., osoby które wcześniej nabyły członkostwo w spółdzielni nie mogą być tego prawa pozbawione. Odnosząc się do postulatu podjęcia działań legislacyjnych w celu zapewnienia spójności systemu prawa oraz wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych, Minister poinformowała, że próbę uregulowania kwestii, o których mowa w wystąpieniu Rzecznika, mogą stanowić propozycje regulacji zawarte w poselskim projekcie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (druk sejmowy nr 819) skierowanym do Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw z zakresu prawa spółdzielczego. Mając jednak na uwadze zbliżający się upływ kadencji Sejmu oraz fakt, że projekt ten nie został dotychczas rozpatrzony, Ministerstwo podjęło prace mające na celu dostosowanie systemu prawa do wyroków Trybunału Konstytucyjnego, które dotychczas nie znalazły odzwierciedlenia w przepisach ustawowych. W przypadku nieuchwalenia znajdujących się w Sejmie ustaw realizujących orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, przygotowane w Ministerstwie propozycje legislacyjne będą mogły być procedowane w kolejnej kadencji Sejmu.