Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wielotorowości orzecznictwa do celów rentowych i pozarentowych.

Obecnie funkcjonują cztery systemy orzekania: o niezdolności do pracy, o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, o niezdolności do służby oraz o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Trzy pierwsze systemy to systemy orzekania do celów rentowych, natomiast czwarty jest systemem pozarentowym i pozaubezpieczeniowym, który określa ograniczenia w samodzielnej egzystencji i pełnieniu ról społecznych, spowodowane naruszeniem sprawności organizmu i zawiera wskazania do rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz innych ulg i uprawnień dla osób niepełnosprawnych. Kwestia wielotorowości orzecznictwa do celów rentowych i pozarentowych była wielokrotnie podejmowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Z treści skarg kierowanych do Rzecznika wynika, że osoba legitymująca się orzeczeniem o umiarkowanym bądź nawet znacznym stopniu niepełnosprawności może zostać uznana za zdolną do wykonywania zatrudnienia, a więc nie nabywa prawa do renty z ubezpieczenia społecznego. Postulaty zmiany obowiązujących przepisów zgłaszane są w szczególności przez środowiska osób z niepełnosprawnościami. Osoby te oczekują, że po spełnieniu warunków określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mogłyby ubiegać się o przyznanie świadczeń ubezpieczeniowych, takich jak renta z tytułu niezdolności do pracy. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (26.01.2016 r.) stwierdził, że zgłaszany postulat zrównania, na użytek świadczeń przewidzianych ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z orzeczeniem o niezdolności do pracy nie uwzględnia, że orzeczenia te wydawane są dla różnych celów, na podstawie odmiennych kryteriów oraz przez różne organy. Zarówno względy prawne, jak i praktyczne, nie uzasadniają konieczności zmiany obowiązujących przepisów w taki sposób, aby osoby legitymujące się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności mogły występować do ZUS o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty socjalnej.
Osoba, która ma orzeczenie lekarza orzecznika ZUS ustalające całkowitą lub częściową niezdolność do pracy, może korzystać z rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz form zatrudnienia osób niepełnosprawnych na zasadach określonych w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej, bez konieczności uzyskania dodatkowo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Obowiązujące przepisy nie przewidują natomiast analogicznej relacji w odwrotną stronę. Osoba, która ze względów dotyczących rehabilitacji uzyskała orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie staje się tylko z mocy tego orzeczenia osobą niezdolną do pracy, z pominięciem warunków całkowitej niezdolności do pracy określonych w ustawie emerytalnej.