Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie poziomu redukcji jednolitej płatności obszarowej.

W kolejnym wystąpieniu dotyczącym poziomu redukcji jednolitej płatności obszarowej dla rolników powyżej kwoty 150 tys. euro, Rzecznik zauważa, że wyjaśnienia przedstawione przez poprzedniego Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie wskazują na celowość wprowadzonego ograniczenia. Przyjęta przez ustawodawcę redukcja o 100 % mieści się w granicach wskazanych w przepisach unijnych. Wątpliwości Rzecznika nie dotyczą dopuszczalności takiego rozwiązania, ale jego dostosowania do warunków krajowych i wpływu na zróżnicowanie sytuacji finansowej dużych gospodarstw, w zależności od liczby zgrupowanych w nim osób. Obecne rozwiązanie może naruszać konstytucyjną zasadę równości oraz zasadę sprawiedliwości społecznej. Zastrzeżenia dotyczące poziomu redukcji płatności obszarowej pojawiły się już na etapie prac sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi nad projektem ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Sygnalizowano wówczas, że całkowita redukcja opłat powyżej kwoty 150 tys. euro będzie miała negatywny wpływ przede wszystkim na hodowlę polskich odmian roślin i zwierząt, która często jest nierentowna. Wsparcie tego rodzaju działalności rolniczej jest możliwe dzięki temu, że hodowla prowadzona jest w dużych gospodarstwach. Jednakowe traktowanie gospodarstw o dużej powierzchni może być krzywdzące dla podmiotów z większą liczbą osób, ponieważ ogranicza korzyści uzyskiwane z płatności bezpośrednich. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w odpowiedzi z 24 lutego 2016 r. wyjaśnił, że zastosowany w Polsce mechanizm redukcji płatności obejmuje gospodarstwa, które przekraczają próg kwotowy w wysokości 150 tys. euro (odnoszący się wyłącznie do jednolitej płatności obszarowej). Pozwala on zmniejszyć dysproporcję dochodów tych gospodarstw w stosunku do pozostałych beneficjentów wsparcia bezpośredniego. Jest to zasadne w szczególności ze względu na fakt, że w przypadku zdecydowanej większości rolników kwoty wsparcia są znacznie niższe. Ponad 90% beneficjentów otrzymuje w postaci płatności bezpośrednich nie więcej niż 5 tys. euro (w ramach wszystkich instrumentów wsparcia bezpośredniego, a nie tylko jednolitej płatności obszarowej).
Na potrzebę przeciwdziałania przydzielaniu nieproporcjonalnych kwot płatności stosunkowo małej liczbie dużych beneficjentów zwracał uwagę prawodawca unijny. W tym właśnie celu został ustanowiony mechanizm redukcji płatności. Wskazywano, że większe gospodarstwa, dzięki osiąganym korzyściom skali produkcji, nie wymagają jednolitego wsparcia na tym samym poziomie co mniejsi beneficjenci. Również Europejski Trybunał Obrachunkowy w sprawozdaniu z 2012 r. stwierdził, że należy dążyć do większej równowagi w podziale pomocy między rolników. Ponadto wskazał, że dwoista struktura sektora rolnictwa w wielu nowych państwach członkowskich (w których z jednej strony występują duże gospodarstwa rolne, a z drugiej zaś wiele małych gospodarstw rodzinnych) wraz z systemem opartym na powierzchni skutkuje silną koncentracją płatności dla niewielkiej liczby dużych beneficjentów, podczas gdy większość rolników otrzymuje bardzo niewielkie kwoty pomocy.