Wystąpienie do Prezesa ZUS w sprawie zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej dla osób pobierających wcześniejszą emeryturę z dnia 2016-02-04.
Wystąpienie do Prezesa ZUS w sprawie zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej dla osób pobierających wcześniejszą emeryturę.
W związku z napływającymi skargami, Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Prezesa ZUS z prośbą o zajęcie stanowiska w kwestii prawidłowości przyjętej przez ZUS wykładni zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej dla osób, które pobierały dotychczas wcześniejszą emeryturę.
Problem dotyczy osób, które pobierając wcześniejszą emeryturę spełniły warunki do nabycia prawa do emerytury powszechnej przed 1 stycznia 2013 r., ale wystąpiły z wnioskiem o przyznanie świadczenia dopiero po tej dacie.
W ocenie Rzecznika do tych osób nie powinny mieć zastosowania nowe regulacje, które przewidują pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury powszechnej o kwoty wcześniej pobranych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Prawo do emerytury ustala się bowiem na dzień spełnienia warunków do nabycia prawa do tego świadczenia, bez względu na złożenie wniosku, co przesądza o zachowaniu przez zainteresowanych nabytych z mocy prawa uprawnień w razie niekorzystnej zmiany stanu prawnego.
Stosowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykładnia przepisów w zakresie ustalania wysokości emerytury z zastosowaniem art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS zakłada, że przepis ten ma zastosowanie do wszystkich osób pobierających wcześniejszą emeryturę, które prawo do kolejnej emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego realizowały po dniu 31 grudnia 2012 r.
Przepis ten stosowany jest więc nie tylko do osób, które powszechny wiek emerytalny osiągnęły po dniu 31 grudnia 2012 r., ale również do osób, które wiek ten osiągnęły przed dniem 1 stycznia 2013 r., lecz wniosek o przyznanie emerytury zgłosiły po dniu 31 grudnia 2012 r., mimo że mogły uczynić to wcześniej. Wykładnia ta jest zgodna z wykładnią prezentowaną wielokrotnie przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Natomiast stanowisko zaprezentowane w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich, zgodnie z którym data nabycia prawa do emerytury (osiągnięcie wieku emerytalnego), a nie data złożenia wniosku o emeryturę określa według jakich przepisów (jakiego stanu prawnego) powinna zostać wyliczona wysokość świadczenia - w ocenie Prezes ZUS - nie jest uzasadnione.
Prezes ZUS wyjaśniła, że do czasu określenia wysokości świadczenia w decyzji ZUS nie można mówić o nabyciu prawa do emerytury w określonej wysokości. Ubezpieczony ma jedynie ekspektatywę (pozostaje w oczekiwaniu), że wysokość tego świadczenia będzie określona na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów. Dopiero poprzez złożenie wniosku o emeryturę, a przed wydaniem decyzji przez ZUS, ekspektatywa ta staje się maksymalnie ukształtowana, co oznacza że podlega ochronie konstytucyjnej. Na skutek decyzji ZUS przekształca się ona w prawo do emerytury w określonej wysokości.
Podkreśliła również, że w porównaniu z innymi grupami osób objętych nowym systemem emerytalnym, kobiety z roczników 1949-1953 uzyskały możliwość nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 55 lat. Po drugie, uzyskały możliwość korzystnego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego. Trzecim przywilejem była możliwość nabycia kolejnej emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Oznaczało to, że beneficjentki mogły powrócić do systemu zdefiniowanej składki, jeżeli złożyły wniosek o przyznanie takiej emerytury.
Zasadne jest zatem twierdzenie, że prawo do nabycia kolejnej emerytury przez kobiety z uprawnionych roczników wykracza poza zakres konstytucyjnych gwarancji. Prawo do kolejnej emerytury nie stanowi istoty prawa do zabezpieczenia społecznego. W tym wypadku margines swobody ustawodawcy, który decyduje się na zmianę jego treści może być większy, co w szczególności dotyczy wprowadzenia modyfikacji sposobu wyliczania tego świadczenia poprzez zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS.