Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie przedłużających się postępowań o ustalenie prawa do świadczenia.

Rzecznik, nawiązując do prowadzonego w tym roku przeglądu systemu emerytalnego, zwrócił uwagę na problem przedłużających się postępowań w sprawach o przyznanie zasiłku chorobowego dla kobiet ciężarnych, zasiłku macierzyńskiego oraz innych świadczeń, które pozostają w gestii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Długi czas oczekiwania na wydanie decyzji niesie dotkliwe skutki dla osób oczekujących na przyznanie świadczenia. Zdarza się, że ubezpieczeni zostają pozbawieni środków do życia do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego przez organ rentowy. Rzecznik podkreślił, że jeśli spełnione są warunki pozwalające na ustalenie prawa do świadczenia, zasadą powinno być jak najszybsze wydanie decyzji. Rzecznik zwrócił się z prośbą o uwzględnienie niniejszego problemu podczas oceny obowiązujących rozwiązań systemowych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z 7 grudnia 2016 r. poinformowała, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych, realizując zadania nałożone ustawą, ma obowiązek chronić interesy ubezpieczonych oraz przeciwdziałać pobieraniu nienależnych świadczeń. Odnosząc się do problemu dotyczącego przedłużających się postępowań o ustalenie prawa do długoterminowych świadczeń podlegających koordynacji Prezes wyjaśniła, że czas trwania tych postępowań jest przedmiotem stałej oceny i monitoringu. Wyniki oceny potwierdzają, że postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej i bilateralnej charakteryzują się wydłużonym czasem trwania z uwagi na konieczność
zastosowania międzynarodowych procedur, mających na celu m.in. wymianę – pomiędzy instytucjami ubezpieczeniowymi państw UE/EFTA i państw, z którymi Polskę łączą umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym – informacji o okresach ubezpieczenia, w sytuacji gdy uwzględnienie tych okresów jest niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia. Wyniki oceny i monitoringu wykazały również, że w ostatnim okresie wydłużył się czas
postępowania o świadczenia w niektórych terenowych jednostkach organizacyjnych ZUS
realizujących umowy międzynarodowe, co jest spowodowane znacznym wzrostem liczby
wniosków o ustalenie prawa do emerytur i rent podlegających koordynacji. W celu poprawy
sytuacji kierownictwo Zakładu wdrożyło programy naprawcze oraz zmiany organizacyjne i kadrowe mające na celu skrócenie czasu rozpatrywania wniosków. Prezes wskazała ponadto, iż na podstawie obowiązujących przepisów – w sprawach, w których prawo do świadczenia
zostało udowodnione – Zakład może, bez oczekiwania na zakończenie wszystkich wątków
postępowania wyjaśniającego, przyznać zainteresowanemu świadczenie w kwocie zaliczkowej, zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń. Jednocześnie w działaniach Zakładu istnieje konieczność stosowania instytucji zawieszenia postępowania określonej
w ustawie Kodeks postępowania administracyjnego w związku z art. 124 ustawy
emerytalnej. Powołany przepis Kpa stanowi, że organ administracji publicznej zawiesza
postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. To zaś stanowi jedną z przyczyn wydłużania toku postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. Na koniec Prezes zapewniła, iż Zakład rozważy możliwość zgłoszenia usprawnień funkcjonujących aktualnie krajowych i unijnych rozwiązań prawnych w przedmiotowym zakresie.