Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezes Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie ograniczenia na terenie sądu dostępu do informacji dla dziennikarzy.

Z treści § 7 ust. 3 zarządzenia nr 3/18 Prezesa i Dyrektora Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie fotografowania, filmowania oraz utrwalania w inny sposób obiektów Sądu Okręgowego w Krakowie wynika, że udzielanie wywiadów, informacji na terenie sądu przez sędziów, asesorów, referendarzy sądowych i asystentów sędziów, wymaga zgody Prezesa Sądu Okręgowego w Krakowie, a w przypadku kadry urzędniczej – Dyrektora Sądu Okręgowego w Krakowie. Zgoda ta nie dotyczy Rzecznika Prasowego Sądu oraz pracowników biura Rzecznika Prasowego Sądu.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że żaden z przepisów Prawa o ustroju sądów powszechnych nie zawiera upoważnienia do wkraczania przez prezesa sądu i dyrektora sądu w materię wolności wypowiedzi, która to wolność może być realizowana także na terenie obiektu użyteczności publicznej, jakim jest budynek sądowy. Ponadto wolność wyrażania poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji ma swój aspekt formalny, przejawiający się w tym, że może być ograniczona wyłącznie w ustawie. Stąd też kwestionowany przepis jest niezgodny z art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji przez to, że wprowadza ograniczenie aktem, który nie tylko nie ma rangi ustawy, lecz nie jest również źródłem powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto, w ocenie Rzecznika treść § 7 ust. 3 zarządzenia pozostaje także w oczywistej kolizji z przepisami Prawa prasowego, które stanowi m.in., że każdy obywatel, zgodnie z zasadą wolności słowa i prawem do krytyki, może udzielać informacji prasie. Z przepisów Prawa prasowego wynika także w sposób jednoznaczny, że kierownik jednostki organizacyjnej (a więc także prezes sądu i dyrektor sądu) ma nie tylko prawny obowiązek udzielania informacji osobiście bądź poprzez upoważnione osoby, lecz ma prawny obowiązek powstrzymania się od działań, które utrudniałyby bądź uniemożliwiałyby dziennikarzom nawiązanie kontaktu z pracownikami oraz swobodne zbieranie wśród nich informacji i opinii.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się z żądaniem uchylenia kwestionowanego przepisu. Poprosił także o poinformowanie o podjętych w tym zakresie działaniach.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Prezes Sądu Okręgowego w Krakowie w piśmie z 25 czerwca 2018 r. wskazała, że kwestionowany zapis zarządzenia nie ma charakteru powszechnie obowiązującej normy prawnej, a zatem nie można zgodzić się ze stwierdzeniem zawartym w wystąpieniu Rzecznika, iż jest on sprzeczny z wolnością wypowiedzi, wyrażania poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Niezasadne jest odczytywanie nakazu jako skierowanego do dziennikarzy. W związku z tym, zdaniem Prezes, niezasadna jest teza, iż norma mająca charakter czysto porządkowy i obowiązująca tylko na ściśle określonym terenie oraz wobec pracowników jednostki, ogranicza wolność wypowiedzi. Z zarządzenia nie wynika także, aby w jakikolwiek sposób łamane były przepisy Prawa prasowego. Wobec powyższego, w ocenie Prezes, brak jest podstaw do uchylenia przedmiotowego zapisu zarządzenia.