Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych Sejmu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw z dnia 2018-12-13.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych Sejmu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw.
Przedstawiony projekt w pewnym stopniu realizuje wskazania Trybunału Konstytucyjnego zawarte w wyroku z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawie ozn. sygn. akt K 17/14 oraz w sposób szczegółowy reguluje tryb przeszukania osoby i bagażu na poziomie ustawowym (dotąd materia ta precyzowana była jedynie w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji). Projekt przewiduje także możliwość złożenia zażalenia na przeszukanie, wnoszonego do sądu rejonowego za pośrednictwem odpowiedniej jednostki służby mundurowej, która dokonała przeszukania, a także obowiązek pouczenia osoby przeszukiwanej o tej możliwości. Zażalenie dotyczyć może zasadności, legalności oraz prawidłowości przeprowadzonej czynności.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył jednak, że jedyną konsekwencją uwzględnienia przez sąd zażalenia na przeprowadzenie kontroli osobistej (przeszukania) jest zawiadomienie o tym prokuratora i kierownika jednostki organizacyjnej danej służby nadrzędnej nad tą. która dokonała kontroli. Co prawda osobie, wobec której czynność przeprowadzono przysługiwać będzie prawo dochodzenia zadośćuczynienia lub odszkodowania na drodze cywilnej na zasadach ogólnych, lecz odbywać się to będzie musiało w ramach odrębnego postępowania.
Ponadto, zarówno przewidywana długość postępowania w tym zakresie, jak i trudności związane z występowaniem jedynie w roli powoda cywilnego (w sytuacji, gdy dana osoba w istocie została pokrzywdzona bezzasadnymi lub nielegalnymi działaniami organów państwa) sprawiają, że zaproponowana regulacja nie przewiduje efektywnej sankcji za naruszenie wymogów prowadzenia kontroli osobistej (przeszukania). W opinii Rzecznika pożądane byłoby zatem wprowadzenie możliwości przyznania osobie, która poddana została kontroli, odszkodowania lub zadośćuczynienia za jej nielegalność, nieprawidłowość lub bezzasadność już przez ten sam sąd, który tę nielegalność, nieprawidłowość lub bezzasadność stwierdził na skutek wniesienia zażalenia.
Rzecznik wskazał również, że projekt przyznaje służbom mundurowym kompetencję do dokonania tzw. „sprawdzenia prewencyjnego”, czyli przeprowadzenia kontroli osobistej osoby pragnącej wejść na teren ochraniany przez tę służbę (np. imprezy masowej lub zgromadzenia publicznego), a także osoby pozbawionej wolności (np. zatrzymywanej, konwojowanej, doprowadzanej na polecenie organu ochrony prawa). Zakres przeszukania osoby i jej bagażu jest co do zasady tożsamy z „normalnym” przeszukaniem, lecz projekt nie przewiduje w ogóle możliwości wniesienia zażalenia na takie „sprawdzenie prewencyjne”. Zdaniem Rzecznika powinna istnieć możliwość wniesienia zażalenia także na tę czynność (wraz z obowiązkiem pouczenia osoby sprawdzanej o tej możliwości).
Powyższe braki regulacji sprawiają, że – w ocenie Rzecznika – zażalenie na tok prowadzenia kontroli osobistej (przeszukania) w istocie będzie miało charakter iluzoryczny.
Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o uwzględnienie wyżej wskazanych wątpliwości w pracach Komisji, a także o modyfikację projektu tak, aby w pełni realizował wskazania Trybunału Konstytucyjnego.