Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nauczania języka niemieckiego z dnia 2020-02-10.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nauczania języka niemieckiego.
Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno - Kulturalnych w Polsce zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o podjęcie interwencji w sprawie dotyczącej realizacji prawa uczniów i uczennic utożsamiających się z mniejszością niemiecką do nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości i, równolegle, jako języka obcego nowożytnego w klasach VII i VIII szkoły podstawowej.
W 2018 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało wdrożenie nowej interpretacji przepisów szeroko rozumianego prawa oświatowego, która zobowiązała szkoły do rozdzielenia obu form nauczania języka niemieckiego. Jak wynika z korespondencji Związku, taka interpretacja przepisów obowiązuje od roku szkolnego 2019/2020. Tymczasem Biuro Analiz Sejmowych zwróciło uwagę na fakt, że żaden przepis obowiązującego prawa nie wyłącza możliwości jednoczesnego nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości i języka obcego nowożytnego. Jedyne ograniczenie w tym zakresie wprowadzone zostało w art. 44zzd ust. 8 ustawy o systemie oświaty i dotyczy wyłącznie egzaminu maturalnego. Zgodnie z tym przepisem, absolwent szkoły lub oddziału z nauczaniem języka danej mniejszości narodowej nie może wybrać języka tej mniejszości na egzaminie maturalnym z języka obcego nowożytnego jako przedmiotu obowiązkowego. Gdyby ustawodawca zamierzał wprowadzić takie rozgraniczenie nie tylko na etapie egzaminu maturalnego, ale w całym procesie nauczania, ustanowiłby w tym celu wyraźną normę prawną. Tego jednak nie uczynił. W ocenie Biura Analiz Sejmowych, wobec braku przepisu wyłączającego możliwość równoległego nauczania języka niemieckiego jako mniejszościowego i obcego nowożytnego, domniemywanie istnienia takiego wyłączenia jest dalece nieuprawnione.
Na zmianę w interpretacji przepisów dotyczących kształcenia w językach mniejszości i uczenia się języków obcych, a także jej wpływu na realizację prawa mniejszości niemieckiej do nauki języka niemieckiego, zwrócił również uwagę Komitet Doradczy Rady Europy ds. Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych w IV opinii w sprawie Polski, przyjętej w dniu 6 listopada 2019 r. Komitet wyraził ubolewanie, że w obecnej sytuacji, spowodowanej stanowiskiem Ministerstwa, dzieci z mniejszości niemieckiej będą miały mniej możliwości, aby osiągnąć wysoki poziom ustnej i pisemnej znajomości własnego języka. Ostatecznie ten właśnie cel, tj. odpowiednio dobry poziom znajomości języka mniejszości, Komitet uznał za nadrzędny. Wezwał przy tym władze do znalezienia, w porozumieniu z przedstawicielami mniejszości niemieckiej, realnego rozwiązania zaistniałego problemu, zapewniającego uczniom należącym do mniejszości niemieckiej możliwość uzyskania wystarczająco wysokiego poziomu znajomości języka mniejszości.
Rzecznik podkreślił, że osiągnięcie sugerowanego przez Komitet Doradczy Rady Europy porozumienia jest szczególnie istotne z uwagi na rzeczywiste zagrożenie dla skutecznej realizacji prawa mniejszości niemieckiej do nauki własnego języka, jakie wiąże się z przyjętą przez Ministerstwo interpretacją przepisów.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o ponowną, szczegółową analizę stanu prawnego i faktycznego zasygnalizowanej wyżej sprawy, także pod kątem ewentualnej zmiany przyjętej przez resort interpretacji przepisów prawa lub złagodzenia jej skutków, w celu zapewnienia dzieciom należącym do mniejszości niemieckiej pełnej i skutecznej realizacji przysługującego im prawa do nauki języka tej mniejszości oraz o przedstawienie stanowiska.