Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie realizacji przez ZUS wniosku o skierowanie na rehabilitację leczniczą.

Rzecznik Praw Obywatelskich wciąż jest adresatem skarg dotyczących braku możliwości odwołania się przez ubezpieczonego od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS wydawanego w sprawie celowości przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej.

Kwestia ta została podjęta przez Rzecznika już w 2016 r., wówczas Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej uznał za zasadne podnoszone wątpliwości i wskazał, że kwestia zasad wydawania orzeczeń o potrzebie rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS jest przedmiotem analizy mającej na celu określenie zakresu koniecznych zmian legislacyjnych. Niestety do chwili obecnej stan prawny w tym przedmiocie nie uległ zmianie. Co więcej, Rzecznik powziął informację, że aktualnie zmiany takie nie są planowane, a obowiązujące w tej kwestii przepisy uznane zostały za prawidłowe.

Rzecznik zauważył, że sprawy związane ze skierowaniem na rehabilitację leczniczą w ramach działań prewencyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie podlegają kontroli sądowej.

Przyjmując, że zawiadomienie o skierowaniu na rehabilitację nie następuje w drodze umożliwiającej odwołanie się od niej, należy stwierdzić, że dotyczy ono sfery praw osoby ubiegającej się o świadczenie i powinno zostać poddane kontroli sądu. Działanie Zakładu jest bowiem czynnością wpływającą bezpośrednio na prawo wnioskodawcy do rehabilitacji w sposób określony przepisami prawa.

W tej sytuacji wątpliwości konstytucyjne budzi przewidziana w rozporządzeniu procedura, która w szczególności nie stwarza ubezpieczonym (rencistom) żadnych uprawnień podmiotowych w zakresie dochodzenia swych racji w razie negatywnego załatwienia przez ZUS wniosku o skierowanie na rehabilitację leczniczą.

Rzecznik wskazał, że prawo do sądu wynikające z art. 45 Konstytucji oznacza dla ustawodawcy obowiązek ustanowienia regulacji prawnej, która zapewni rozpatrzenie sprawy przez sąd, na żądanie zainteresowanego. Oznacza uznanie znaczenia sądów dla określania statusu prawnego jednostki we wszelkich sytuacjach, w których może to okazywać się potrzebne. Uzasadnieniem dla tego uznania jest - nawiązujący do wykształconego w europejskiej kulturze prawnej - wymóg niezależności, bezstronności i niezawisłości tego organu, funkcjonującego jawnie, terminowo i sprawiedliwie.

Biorąc powyższe pod uwagę Rzecznik wskazał na konieczność interwencji ustawodawczej, korygującej ww. stan prawny wynikający z przepisów ustawy systemowej oraz przepisów rozporządzenia.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska w kwestii zmiany sposobu załatwienia przez ZUS wniosku o skierowanie na rehabilitację leczniczą.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 21 lipca 2020 r. wyjaśnił, że w obowiązującym stanie prawnym nie została przewidziana możliwość kontroli sądowej w zakresie odmowy skierowania na rehabilitację leczniczą ZUS. Osobom, które występują do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o skierowanie na rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej, przysługuje możliwość rozpatrzenia sprawy w dwuinstancyjnym postępowaniu orzeczniczym prowadzonym przez ZUS. Ubezpieczony, który nie zgadza się z ustaleniami lekarza orzecznika ZUS, może wnieść sprzeciw od otrzymanego orzeczenia do komisji lekarskiej ZUS. Komisja lekarska rozpoznaje sprawę w składzie trzech lekarzy specjalistów. Posiada ona szerokie uprawnienia kontrolne dotyczące ustaleń lekarza orzecznika ZUS w przedmiocie rehabilitacji leczniczej, nie tylko rozpoznaje odwołania od orzeczeń lekarzy orzeczników, ale także ma prawo do samodzielnego wydawania orzeczeń. Celem rehabilitacji leczniczej jest umożliwienie osobom z problemami zdrowotnymi jak najdłuższe utrzymanie zdolności do pracy. Istotne jest przy tym, aby uzyskanie orzeczenia o potrzebie rehabilitacji i jej realizacja były dokonane w jak najkrótszym terminie. Kontrola sądowo-administracyjna mogłaby negatywnie wpłynąć na termin realizowania rehabilitacji leczniczej przez osoby uprawnione.