Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości oraz Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Wytycznych dotyczących zasad przeprowadzania egzaminów adwokackich i radcowskich z dnia 2020-06-22.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości oraz Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Wytycznych dotyczących zasad przeprowadzania egzaminów adwokackich i radcowskich.
W związku z postępowaniem prowadzonym w sprawie indywidualnej Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na niektóre postanowienia zawarte w Wytycznych Ministra Sprawiedliwości i Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26 maja 2020 r. dotyczące organizowania i przeprowadzania w 2020 r. egzaminów adwokackiego i radcowskiego w terminie dodatkowym.
Szczególne wątpliwości Rzecznika budzi obecny kształt punktu 1.1 Wytycznych, zgodnie z którym "na egzamin może przyjść wyłącznie osoba zdrowa (zdający, członek Komisji Egzaminacyjnej, osoba zapewniająca obsługę informatyczną/administracyjną) bez objawów chorobowych sugerujących chorobę zakaźną". Z kolei zgodnie z treścią punktu 1.2 stawiennictwo zdającego z naruszeniem warunków określonych w tym punkcie stanowi zakłócenie przebiegu egzaminu i jest podstawą do wykluczenia tego zdającego z egzaminu. Zdaniem Rzecznika postanowienie to ma charakter bardzo ogólny. Stwierdzenie "objawy chorobowe sugerujące chorobę zakaźną" może obejmować szerokie spektrum objawów, które ma, w związku z tym, charakter wysoce ocenny i pozostawia dużą swobodę interpretacji Komisji Egzaminacyjnej. Konsekwencje podjętej przez nią decyzji mogą być natomiast bardzo dotkliwe dla zdającego, który może zostać wykluczony z egzaminu, co może przekładać się na szereg negatywnych konsekwencji i trudności w życiu zawodowym i prywatnym.
Po drugie, w ocenie Rzecznika, wskazane powyżej wątpliwości potęguje fakt, że ocena tego, czy zdający wykazuje "objawy chorobowe sugerujące chorobę zakaźną" pozostawiona jest członkom Komisji, a nie osobie posiadającej odpowiednie kwalifikacje medyczne do stwierdzenia tego typu okoliczności. Taki kształt Wytycznych może w praktyce prowadzić do wielu nadużyć wskazujących na arbitralne skorzystanie przez Komisję Egzaminacyjną z jej kompetencji do wykluczania zdających z egzaminu poprzez powołanie się na zakłócenie przebiegu egzaminu. Wydaje się, że użyteczne w zapewnieniu proporcjonalności wskazanych powyżej rozwiązań z konstytucyjnym prawem do prywatności oraz wolności wyboru i wykonywania zawodu byłoby zorganizowanie egzaminu z zapewnieniem w jego trakcie obecności pracownika służby medycznej, który pomagałby w czuwaniu nad jego prawidłowym przebiegiem i mógł decydować o wystąpieniu przypadków przewidzianych w punkcie 1.1 Wytycznych. Rozwiązanie takie nie wydaje się wiązać z nadmiernymi trudnościami organizacyjnymi.
Wątpliwości Rzecznika budzi także postanowienie zawarte w punkcie 2.1, zgodnie z którym "członkowie Komisji Egzaminacyjnej, inne osoby zaangażowane w przeprowadzanie egzaminu oraz zdający, którzy ze względów zdrowotnych nie mogą zakrywać ust i nosa za pomocą maseczki, powinni - kiedy jest to konieczne - używać przyłbicy, która nie utrudnia oddychania, przy czym w odniesieniu do zdających pod warunkiem przedłożenia zaświadczenia lekarskiego". Nie jest zrozumiałe odmienne traktowanie osób zdających, które aby skorzystać z przyłbicy zamiast maseczki, muszą przedstawić Komisji zaświadczenie lekarskie.
Zastrzeżenia Rzecznika budzi też postanowienie zawarte w punkcie 4.1 Wytycznych, zgodnie z którym "Przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej informuje członków Komisji Egzaminacyjnej oraz zdających, że w danej sali do egzaminu przystępuje zdający chorujący na alergię albo inne schorzenie, którego objawami mogą być kaszel, katar lub łzawienie (podstawą informacji powinno być zaświadczenie lekarskie)". Takie rozwiązanie przewiduje konieczność nie tylko przedstawienia Komisji przez zdającego danych obejmujących jego stan zdrowia (mogących obejmować choroby poważne lub rzadkie), które stanowią dane wrażliwe, ale także udostępnienia tych informacji wszystkim członkom Komisji. Zdaniem Rzecznika wskazane powyżej rozwiązanie stanowi bardzo daleko idącą ingerencję w konstytucyjne prawo do prywatności oraz prawo ochrony danych osobowych, które wymaga wyraźnej podstawy prawnej na poziomie norm ustawowych zapewniającej jego proporcjonalność.
Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się z prośbą o wyjaśnienia oraz wskazanie podstaw prawnych przyjętych rozwiązań na poziomie norm ustawowych i konstytucyjnych.