Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie umożliwienia przedstawicielom KMPT dokonania kontroli w Ośrodku w Gostyninie z dnia 2020-07-10.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie umożliwienia przedstawicielom KMPT dokonania kontroli w Ośrodku w Gostyninie.
Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje funkcję niezależnego organu monitorującego sytuację osób pozbawionych wolności - Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (dalej jako: KMPT, Krajowy Mechanizm), działającego na podstawie Protokołu fakultatywnego do Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (dalej jako: OPCAT).
Działalność KMPT w tym obszarze polega na regularnym monitorowaniu sposobu traktowania osób pozbawionych wolności i warunków ich pobytu, w celu wskazania odpowiednim władzom obszarów ryzyka, stwarzających możliwość wystąpienia tortur lub innych form złego traktowania oraz rekomendowanie rozwiązań, które pozwolą na zapobieganie takim sytuacjom. Idea OPCAT opiera się na współpracy krajowych mechanizmów prewencji tortur z władzami państw, w których sprawują swój mandat. Powinny one analizować przedstawiane rekomendacje i nawiązywać z mechanizmami prewencji dialog na temat możliwych środków ich realizacji.
W celu umożliwienia Rzecznikowi realizacji działań prewencyjnych, art. 20 OPCAT przyznaje mu m.in. prawo dostępu do wszystkich informacji dotyczących liczby osób pozbawionych wolności w miejscach zatrzymań, prawo odbywania prywatnych rozmów bez świadków z osobami pozbawionymi wolności, bądź osobiście, bądź poprzez tłumacza oraz swobodę wyboru miejsc, które zechce odwiedzić, a także osób, z którymi zechce odbyć rozmowy.
Z uwagi na pandemię COVID-19, KMPT zmuszony był czasowo zawiesić wizytowanie miejsc zatrzymań. Monitorowanie tych miejsc odbywa się jednak zdalnie, przy wykorzystaniu komunikatora internetowego Skype. Rozmowy z osobami pozbawionymi wolności oraz personelem miejsc detencji, odbywają się w sposób zapewniający poufność takiego kontaktu. Do tej pory, ta forma komunikacji została zastosowana w kilkunastu jednostkach penitencjarnych oraz w kilku ośrodkach wychowawczych dla nieletnich w kraju.
Niestety, w tym samym czasie Dyrektor Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie uniemożliwia wykonywanie działalności kontrolnej w ramach mandatu KMPT, twierdząc że z powodu warunków lokalowych Ośrodka zaproponowana forma komunikacji poprzez Skype jest niemożliwa do spełnienia.
Zgodnie z postanowieniami OPCAT Rzecznik ma prawo odwiedzin dowolnego miejsca zatrzymań w Polsce, bez zapowiedzi, w dowolnym czasie. Uniemożliwienie przeprowadzenia wizyty kontrolnej stanowi naruszenie OPCAT, a tym samym polskiego prawa. Zgodnie z art. 91 Konstytucji OPCAT jako umowa międzynarodowa, ratyfikowana na podstawie uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, stanowi część polskiego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowany. Realizacja postanowień OPCAT przez Dyrektora KOZZD jest więc jego obowiązkiem prawnym.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie działań zmierzających do umożliwienia przedstawicielom KMPT wypełnienia ich mandatu i umożliwienia przeprowadzenia rozmów z pacjentami i członkami personelu Ośrodka, za pośrednictwem komunikatora Skype lub innego komunikatora umożliwiającego połączenie audio-wideo.