Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie dysproporcji czasu antenowego Telewizji Polskiej dla kandydatów w wyborach prezydenckich.

Rzecznik Praw Obywatelskich z uwagą monitorował przebieg kampanii wyborczej poprzedzającej wybory na urząd Prezydenta RP. Kampania ta była wyjątkowa z uwagi na szczególny czas zagrożenia epidemiologicznego, który w dużym stopniu ograniczył możliwości działania kandydatów. Stan epidemii i wywołane nim ograniczenia praw obywatelskich uniemożliwiły częściowo takie formy działań, jak organizacja wieców wyborczych, podróżowanie między miastami czy zbieranie podpisów. Media publiczne w czasie kampanii wyborczej pełnią zawsze szczególną rolę, jednak wyjątkowa sytuacja, której przyszło nam w ostatnim półroczu doświadczać, spowodowała, że ich wkład stał się istotniejszy niż kiedykolwiek.

Niestety, dotychczasowy sposób wypełniania ustawowych obowiązków przez media publiczne budzi poważny niepokój i powinien zostać poddany analizie oraz monitoringowi ze strony Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Jak wskazują wyniki badań oddolnych inicjatyw obywatelskich realizowanych przez organizacje pozarządowe, szczególne zastrzeżenia wywołują kwestie gwarancji równości szans kandydatów, realizacja prawa obywateli do informacji oraz wypełnianie ustawowych zasad pluralizmu, bezstronności, wyważenia i niezależności w przedstawianiu kampanii wyborczej w wyborach prezydenckich 2020 r.

Raporty Instytutu Dyskursu i Dialogu, Towarzystwa Dziennikarskiego oraz Fundacji Odpowiedzialnej Polityki unaoczniły kilka istotnych problemów naruszających równość szans kandydatów, a w szczególności wykazały, iż konieczne jest monitorowanie działań mediów publicznych, co powinno być przedmiotem aktywnych działań Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Zarówno analiza danych zamieszczona w Biuletynie Informacji Publicznej TVP S.A., jak i Raport Towarzystwa Dziennikarskiego, wskazują na znaczącą dysproporcję czasu antenowego poświęconego Panu Andrzejowi Dudzie w stosunku do reszty kandydatów w pierwszej turze wyborów prezydenckich. Owa nierówność jest symptomem naruszania zasad pluralizmu, bezstronności i niezależności - standardów, do których zgodnie z art. 21 pkt 1 ustawy o radiofonii i telewizji (dalej jako: ustawa o RTV), zobowiązani są wszyscy nadawcy publiczni.

Rzecznik przypomniał, że w interesie publicznym, do którego chronienia w ramach radiofonii i telewizji Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji została powołana, jest zapewnienie rzetelnej i bezstronnej informacji obywatelom oraz utrzymywanie standardów wynikających z ustaw oraz zobowiązań międzynarodowych, co wynika z art. 213 ust. 1 Konstytucji. Ustawa o RTV nakłada na KRRiT obowiązek sprawowanie kontroli nad działalnością programową nadawców, w tym kontroli wyemitowanych programów, audycji i innych przekazów pod kątem ich zgodności z ustawą o radiofonii i telewizji, postanowieniami koncesji i innymi regulacjami prawnymi odnoszącymi się? do sfery działania mediów. Jedną z zasad, która powinna być poddawana kontroli Krajowej Rady, jest zobowiązanie telewizji publicznej do pełnienia misji publicznej, wynikające z art. 21 ust. 1 ustawy o RTV, który podkreśla również, iż usługi i programy realizowane w ramach misji publicznej powinny cechować się pluralizmem bezstronnością, wyważeniem i niezależnością. Wynikające z tego przepisu obowiązki względem telewizji związane z poszanowaniem bezstronności i niezależności powinny być bezwzględnie przestrzegane, oraz strzeżone i chronione również przez działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Jak obrazują wyniki powołanych wyżej raportów, wartości te okazują się jednak nieodpowiednio pielęgnowane przez nadawców telewizyjnych. Brak ingerencji Rady w taki stan rzeczy wskazuje na zaniedbanie należących do niej obowiązków - to właśnie w jej kompetencjach, a nie organizacji pozarządowych, leży konstytucyjny obowiązek chronienia interesu publicznego, w tym także monitorowania mediów podczas kampanii wyborczej.

Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o przeanalizowanie wskazanych wyżej raportów pod kątem możliwości podjęcia koniecznych czynności kontrolnych zgodnie z prawnymi obowiązkami Rady.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w piśmie z 16 października 2020 r. podkreślił, że na mocy przepisów Kodeksu wyborczego KRRiT nie uzyskała jakichkolwiek kompetencji do kontroli i oceny materiałów upublicznianych przez dostawców usług medialnych (w tym przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji) podczas kampanii wyborczych. Wolą ustawodawcy kompetencje te zostały przypisane sądom (art. 111 § 1 Kodeksu wyborczego). W ustawie o radiofonii i telewizji ustawodawca przypisał KRRiT jedynie ogólną kompetencję organizowania badań treści i odbioru usług medialnych (art. 6 ust. 2 pkt 5 ustawy). KRRiT - zgodnie z delegacją ustawową - takie badania organizowała i organizuje. Natomiast w wypracowywaniu standardów debaty publicznej może korzystać z coraz bogatszego dorobku uznanych ośrodków akademickich w zakresie wyników monitoringu różnego rodzaju audycji. Jednocześnie Przewodniczący wskazał, że zagrożeń dla poziomu i pluralizmu debaty publicznej należy upatrywać raczej w nadmiernej koncentracji mediów i w takich przekształceniach własnościowych na rynku medialnym, które prowadzą do zbytniego ujednolicenia źródeł informacji.