Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie pozbawienia żołnierzy zawodowych prawa do rekompensaty pieniężnej za niewykorzystany czas wolny, przysługujący z tytułu służby ponad obowiązujący wymiar.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi żołnierzy zawodowych dotyczące braku możliwości "odebrania" dni wolnych za pełnienie służby w weekendy lub święta.

Jedynym ekwiwalentem pełnienia służby przez żołnierza zawodowego ponad obowiązujący wymiar jest udzielenie odpowiedniego czasu wolnego, natomiast w razie braku takiej możliwości obowiązujące przepisy: ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz rozporządzenia MON z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych, nie przewidują wypłaty ekwiwalentu pieniężnego. Z dokonanej przez Rzecznika analizy przepisów prawnych dotyczących innych służb mundurowych wynika jednak, iż nie jest to regulacja powszechnie obowiązująca, ponieważ większość pragmatyk służb mundurowych przewiduje możliwość wypłaty w opisanej sytuacji rekompensaty pieniężnej.

W związku z powyższym brak takiego uprawnienia w przypadku żołnierzy zawodowych należy ocenić jako naruszenie konstytucyjnej zasady równości. Osoby te zostały bowiem potraktowane odmiennie, mimo iż zawarte w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz w przepisach dotyczących innych grup funkcjonariuszy służb mundurowych, ogólne zasady wymiaru czasu służby są podobne. We wszystkich tych przepisach czas pełnienia służby jest określony wymiarem obowiązków służbowych (zadań służbowych), z uwzględnieniem prawa do wypoczynku. Zadania służbowe powinny być ustalone w sposób pozwalający na ich wykonanie w ramach 40- godzinnego tygodnia służby, zaś liczba godzin służby przekraczających tę normę nie może przekraczać 8 godzin tygodniowo w okresie rozliczeniowym (z wyj.). W zamian za czas służby przekraczający ustaloną normę obowiązujące przepisy - co do zasady - przewidują udzielanie w okresie rozliczeniowym czasu wolnego od służby w tym samym rozmiarze albo po zakończeniu okresu rozliczeniowego rekompensatę pieniężną, jeżeli w ustalonym terminie funkcjonariusz nie wystąpi z wnioskiem o udzielenie czasu wolnego.

W tej sytuacji brak jest podstaw do uznania, iż występują szczególne względy uzasadniające w zbliżonych do siebie sytuacjach (wykonywanie służby w podobnych warunkach) wprowadzenie odmiennej regulacji prawnej w postaci pozbawienia żołnierzy zawodowych prawa do rekompensaty pieniężnej za niewykorzystany czas wolny, przysługujący z tytułu służby ponad obowiązujący wymiar. Skoro w innych rodzajach służb mundurowych ustawodawca przewidział możliwość wypłaty rekompensaty, pozbawiając tego prawa żołnierzy zawodowych, to mamy do czynienia z luką prawną, która prowadzi do niespójności systemu prawnego i godzi w zasadę równości.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w tej sprawie wskazując na konieczność interwencji ustawodawczej, korygującej wskazany wyżej stan prawny wynikający z przepisów ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz z przepisów wykonawczych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej w piśmie z 28 października 2020 r. przyznał, iż większe zaangażowanie sił zbrojnych zarówno w szkolenia do wykonywania konstytucyjnych zadań, jak również innych polegających na udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych, likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego, w szczególności wspomagające inne służby w związku z panującą pandemią, być może spowodowała, że w niewielkim zakresie pojawił się problem w udzielaniu żołnierzom, bez szkody dla zadań jednostek wojskowych, czasu wolnego za ponadnormatywny wymiar służby. Dlatego przedmiotowa sprawa znajduje się w obszarze zainteresowania Zespołu do spraw kodyfikacji przepisów prawa dotyczących obronności państwa, powołanego Decyzją Nr 10l/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 sierpnia 2020 r., którego celem jest opracowanie projektu ustawy o służbie wojskowej, w której uwzględnione zostaną wszelkie kwestie dotyczące służby wojskowej, niezależnie od rodzaju i sposobu nawiązania stosunku służbowego oraz akty wykonawcze do wspomnianej ustawy. Do czasu przedmiotowych zmian zostaną podjęte czynności polecające dowódcom jednostek wojskowych udzielenia czasu wolnego żołnierzom za służby w niedzielę i święta.