Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w sprawie decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych z dnia 2020-10-26.

Adresat:
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości
Sygnatura:
II.516.3.2020
Data sprawy:
2020-10-26
Rodzaj sprawy:
wniosek o podjęcie inicjatywy prawodawczej (WGI)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Wystąpienie do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w sprawie decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z postulatem wprowadzenia zmiany legislacyjnej związanej z funkcjonowaniem w polskim porządku prawnym postanowień decyzji ramowej Rady 2008/909/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności - w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej (dalej jako: "decyzja ramowa"). Przewiduje ona wzajemne uznawanie prawomocnych kar pozbawienia wolności przez poszczególne państwa członkowskie UE. Przekazywanie skazanych pomiędzy różnymi państwami winno następować, jeśli w państwie wykonującym łatwiejsza będzie resocjalizacja skazanego (art. 3 ust. 1 decyzji ramowej).

Implementację przepisów decyzji ramowej do prawa polskiego stanowią rozdz. 66f i 66g Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z art. 611t § 1 k.p.k., sąd okręgowy może wystąpić do odpowiedniego organu państwa obcego o przejęcie kary do wykonania, "jeżeli przekazanie orzeczenia do wykonania pozwoli w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary". Istotne ograniczenie możliwości zastosowania ww. przepisów przewiduje jednakże ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy o prokuraturze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym (dalej: "u.z.k.p.k"). Na mocy tej właśnie ustawy do k.p.k. dodane zostały rozdz. 66f i 66g k.p.k., lecz zgodnie z jej art. 4 ust. 1, ich zastosowanie jest wyłączone względem orzeczeń wydanych przed dniem 5 grudnia 2011 r.

Rzecznik podkreślił, że art. 28 ust. 2 decyzji ramowej wskazuje, że państwa członkowskie mogą złożyć oświadczenie o niestosowaniu jej postanowień do orzeczeń wydanych przed określoną datą "przy przyjęciu niniejszej decyzji ramowej przez Radę". Decyzja ramowa została przyjęta w dniu 27 listopada 2008 r. oraz promulgowana w dzienniku urzędowym UE w dniu 5 grudnia 2008 r. Tymczasem oświadczenie na podstawie art. 28 ust. 2 decyzji ramowej zostało przez Polskę złożone dopiero w 2011 r.

W wyroku z dnia 24 czerwca 2019 r. w sprawie C-573/17 Popławski Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przesądził wprost, że złożenie oświadczenia, o którym mowa w art. 28 ust. 2 decyzji ramowej, możliwe było jedynie "przy przyjęciu" tejże decyzji ramowej, a zatem w dniu 27 listopada 2008 r. Jakiekolwiek oświadczenie złożone po tej dacie "nie może wywierać skutków prawnych". Skutkiem tego jest, że oświadczenie złożone przez Polskę z powołaniem się na art. 28 ust. 2 decyzji ramowej jest nieważne. Ponieważ sama decyzja ramowa nie zawiera innych przepisów, które ograniczałyby temporalny zakres jej zastosowania i wobec nieważności oświadczenia złożonego przez Polskę w 2011 r., skonstatować należy, że nie ma przesłanek, aby takie ograniczenie wprowadzać na gruncie prawa krajowego.

W opinii Rzecznika zasadne jest opracowanie projektu ustawy, która uchyliłaby art. 4 ust. 1 u.z.k.p.k. i tym samym, naprawiając błąd popełniony w 2011 r., doprowadziła do synchronizacji polskiego porządku prawnego z europejskim. Zmiana taka pozwoliłaby na potencjalne skorzystanie z instytucji przekazywania skazanych przez wszystkich skazanych spełniających warunki określone w rozdz. 66f i 66g k.p.k., niezależnie od tego, kiedy dany wyrok skazujący został wydany. Wpływające do Biura RPO skargi obywateli potwierdzają, iż nie jest to problem teoretyczny. Osoby odbywające karę pozbawienia wolności podnoszą, że nie mogą skorzystać z instytucji przekazania do innego państwa członkowskiego z powodu arbitralnie przyjętego terminu.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie zainicjowania prac zmierzających do uchylenia art. 4 ust. 1 u.z.k.p.k. i o poinformowanie o podjętych w tym zakresie działaniach.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu: