Wystąpienie do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie potrzeby zmiany przepisów uprawniających pracodawców do wypowiadania umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy z dnia 2021-01-08.
Wystąpienie do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie potrzeby zmiany przepisów uprawniających pracodawców do wypowiadania umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na potrzebę podjęcia przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii prac nad zmianą przepisów uprawniających pracodawców do wypowiadania - w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, ogłoszonego z powodu COVID-19 - umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług lub umowy o dzieło tj. art. 15gf ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: "specustawa o COVID-19").
Rzecznik podniósł, że na gruncie teorii prawa jedną z podstawowych zasad jest swoboda umów, obowiązująca w polskim systemie prawnym na mocy art. 3531 Kodeksu cywilnego (k.c.). Na mocy art. 300 Kodeksu pracy (k.p.) zasadę swobody umów stosuje się również w stosunkach pracy. Jednym z aspektów swobody umów jest związanie stron ukształtowaną przez siebie treścią zobowiązania, ograniczanego przez wskazane ustawodawcę właściwość (naturę) stosunku prawnego, ustawę i zasady współżycia społecznego. Trwałość tych zobowiązań w polskim porządku prawnym pozostaje w związku z zasadą równości i równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 ust. 1 Konstytucji) i zasadą demokratycznego państwa prawnego, w szczególności wywodzoną z tej ostatniej, zasadą pewności prawa (art. 2 Konstytucji).
Z tego względu za uzasadnione należy uznać wątpliwości podnoszone w skargach kierowanych do Biura RPO dotyczące wprowadzonego w ramach kolejnej nowelizacji specustawy o COVID-19 (tzw. Tarczy Antykryzysowej 4.0), która weszła w życie w dniu 24 czerwca 2020 r., uprawnienia pracodawcy (lub odpowiedniej osoby zobowiązanej do świadczenia pieniężnego) do zakończenia stosunku wynikającego z umowy o zakazie konkurencji. Ingerencja w łączący strony stosunek prawny jest dolegliwa także z uwagi na 7-dniowy okres wypowiedzenia, co w rzeczywistości pociąga za sobą prawie natychmiastowe zakończenie umowy zawieranej, co do zasady, na dłuższy (kilkuletni) okres.
W ocenie Rzecznika nie wydaje się przekonujące uzasadnienie wprowadzenia art. 15gf specustawy o COVID-19 do polskiego porządku prawnego przez globalny kryzys gospodarczy spowodowany epidemią choroby COVD-19 i koniecznością wsparcia przedsiębiorstw i zakładów pracy w trudnej sytuacji finansowej.
Oszczędności uzyskane przez omawianą interwencję ustawodawcy z jednej strony są na tyle marginalne dla większości dużych przedsiębiorców, że nie można ich traktować jako kluczowe z punktu widzenia utrzymania działalności gospodarczej (czemu mają służyć inne instrumenty), z drugiej natomiast uzyskane są kosztem niekorzystających, co do zasady, z żadnej pomocy publicznej osób fizycznych. Oznacza to uprzywilejowanie jednej strony zobowiązania przez władze publiczne, nieproporcjonalne z punktu widzenia celów specustawy o COVID-19, jakim było zwalczanie skutków społeczno-gospodarczych przedmiotowej choroby.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z wnioskiem o udzielenie informacji o ewentualnych planach legislacyjnych związanych ze zrównoważeniem strat pracowników i innych osób uprawnionych do odszkodowania z tytułu umów o zakazie konkurencji, o których mowa w art. 15gf specustawy o COVID-19.