Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie opiniowania służbowego wojskowych radców prawnych z dnia 2021-03-30.

Adresat:
Minister Obrony Narodowej
Sygnatura:
WZF.7043.34.2021
Data sprawy:
2021-03-30
Rodzaj sprawy:
wystąpienie o charakterze generalnym (WG)
Nazwa zepołu:
Wydział do Spraw Żołnierzy i Funkcjonariuszy
Wynik sprawy:
nieuwzględnienie wystąpienia Rzecznika
Opis sprawy:

Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie opiniowania służbowego wojskowych radców prawnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na problem braku obowiązkowego udziału przedstawiciela okręgowej izby radców prawnych (OIRP) w opiniowaniu służbowym wojskowych radców prawnych.

Rzecznik podkreślił, że w związku z cechami charakterystycznymi zawodu radcy prawnego ustawodawca przewidział szczególne uprawnienia samorządu radcowskiego. Mają one na celu realizację konstytucyjnego zadania polegającego na sprawowaniu pieczy nad należytym wykonywaniem tego zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Wyrazem takiej kontroli jest art. 16 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Adresatami obowiązku zasięgnięcia opinii radcy prawnego (wyznaczonego przez radę OIRP) w Siłach Zbrojnych są dowódcy jednostek wojskowych, w których zatrudnieni są radcowie prawni. Nie oznacza to, że przełożeni wojskowych radców prawnych są związani opiniami wydanymi w tym trybie. Opinia taka może zostać pominięta w procesie opiniowania służbowego, jednak jej brak narusza obowiązujące przepisy.

Rzecznik wskazał, że "kontrola jakości" pracy wojskowego radcy prawnego pozostaje przede wszystkim w interesie Sił Zbrojnych. Z jednej strony, mogą bowiem zdarzyć się sytuacje, w których przełożeni próbują wymuszać na wojskowych radcach prawnych działanie/zaniechanie, które pozostaje zgodne z interesem dowódcy. Z drugiej strony niektórzy wojskowi radcowie prawni mogą w niedostateczny sposób chronić interes Sił Zbrojnych. Wówczas OIRP w sporządzonej opinii może np. wskazać kierunek rozwoju zawodowego, a w skrajnym przypadku wyciągnąć konsekwencje zawodowe wobec nierzetelnego wojskowego radcy prawnego. RPO zwrócił uwagę, iż wspólnym mianownikiem w przedstawionych sytuacjach jest interes publiczny, który powinien przesądzać o ostatecznym brzmieniu opinii służbowej.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o informację, czy dowódcy jednostek wojskowych, w trakcie corocznego opiniowania służbowego wojskowych radców prawnych, realizują obowiązek wynikający z art. 16 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2021-04-26
Opis odpowiedzi:
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej w piśmie z 26 kwietnia 2021 r. nie podzielił wątpliwości i uwag zaprezentowanych przez Rzecznika. Wskazał, że ze względu na kryteria prowadzenia corocznego opiniowania służbowego żołnierzy zawodowych, nie zasięga się opinii radcy prawnego wskazanego przez radę okręgowej izby radców prawnych. Jednocześnie w ocenie resortu obrony narodowej tryb, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o radcach prawnych jest właściwy, jeżeli opinia służbowa dotyczy stricte merytorycznej oceny jakości i poziomu świadczenia pomocy prawnej lub skuteczności ochrony interesów Skarbu Państwa przez żołnierza zawodowego pełniącego służbę jako radca prawny.