Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w sprawie zasad (kryteriów kolejności) dostępu obywateli do szczepień przeciwko COVID-19.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, iż w obecnym brzmieniu rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii w § 27 ust.1 pkt. 11 lit. d wskazuje, że podmioty przeprowadzające szczepienia ochronne przeciwko COVID-19 mają obowiązek stosowania tych szczepień w ramach ,,I" etapu co do osób urodzonych w latach 1962-1981. RPO podkreślił, że we wskazanej powyżej regulacji brak jest podstawy prawnej do wdrażania kolejności szczepień przeciw COVID-19 w zależności od zgłoszenia wcześniejszej chęci zaszczepienia.

Do Rzecznika dotarły sygnały o nagłych zmianach rządu w harmonogramie szczepień przeciw COVID-19. W dniu 1 kwietnia (po północy) br. została uruchomiona rejestracja dla tych osób, które zgłosiły wcześniejszą chęć szczepienia poprzez internetowy formularz. Powyższa wiadomość nie została ogłoszona oficjalnie, co wywołało dezorientację wśród Obywateli. Podczas zwołanej tego dnia konferencji szef kancelarii premiera i pełnomocnik rządu do spraw programu szczepień przyznał, że rząd rzeczywiście uruchomił w nocy skierowania, które zostały wystawione dla osób w wieku od 40 do 59 lat, które wcześniej zgłosiły chęć zaszczepienia.

Do Biura Rzecznika zwracają się też Obywatele, którzy nie zgłosili chęci szczepienia na początku tego roku, a chcieliby z tej możliwości skorzystać oraz nie posiadali wcześniejszych informacji, że jeżeli nie zgłoszą takiej gotowości to do możliwości szczepienia będę mieć dostęp w okresie późniejszym. Dochodzi również do sytuacji, gdy osoby wyraziły chęć zaszczepienia, a nie otrzymały e-skierowania. Do RPO docierają ponadto skargi, że przy uruchamianiu rejestracji dla grupy 18-39 lat priorytetowo będą traktowane osoby, które przez formularz online zgłosiły chęć szczepienia, co dotyczy również osób w wieku 40-59 lat. Zgłaszane są problemy związane z zamknięciem przez rząd, bez uprzedzenia, w marcu strony, na której można było zadeklarować chęć zaszczepienia się przeciw COVID-19. Jest to o tyle ważne, że zgłaszające się do Rzecznika osoby obawiają się, że na podstawie tego zgłoszenia wkrótce mają być wystawiane e-skierowania na szczepienie dla osób z grupy wiekowej 18- 39 lat. Wówczas osoby z tej grupy zostaną pominięte, tzn. dla nich e-skierowanie będzie wystawione w późniejszym terminie. Powyższe rodzi obawy tych osób o dyskryminowanie w dostępie do szczepionki przeciw COVID-19, jak również uwidocznia chaos w zarządzaniu pandemią.

Rzecznik przypomniał, że realizacja szczepień jest zapewniona gwarancjami wynikającymi z art. 68 ust. 2 Konstytucji. Stanowi on, że obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. Obowiązek państw w zakresie szczepień przeciwko głównym chorobom zakaźnym oraz zapobiegania epidemiom i ich zwalczania jest w obecnych warunkach obowiązkiem priorytetowym w obszarze prawa do zdrowia. Każdy człowiek ma bowiem prawo do korzystania z najwyższego osiągalnego standardu zdrowia fizycznego i psychicznego, który obejmuje również dostęp do programów szczepień.

Rzecznik podkreślił także, że zwalczanie tej epidemii powinno odbywać się w ramach porządku prawnego, do przestrzegania którego zobowiązani są nie tylko obywatele, lecz także organy władzy publicznej. Ten porządek prawny umożliwia zwalczanie epidemii z zachowaniem poszanowania konstytucyjnych praw i wolności jednostki, o ile tylko władza publiczna sięga po adekwatne ku temu narzędzia. Zwalczanie epidemii COVID-19 wymaga niewątpliwie środków specjalnych, ale środki te muszą mieścić się w granicach prawa, w tym w granicach zakreślonych w przepisach Konstytucji RP regulujących prawa i wolności jednostki.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w podnoszonej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w piśmie z 12 maja 2021 r. wyjaśnił, iż Narodowy Program Szczepień przeciw COVID-19 został przyjęty, by zagwarantować przeprowadzenie bezpiecznych i skutecznych szczepień obywateli Polski. W styczniu br. został udostępniony specjalny formularz online, poprzez który obywatele mogli zadeklarować gotowość do przyjęcia szczepionki przeciw COVID-19. Uruchomienie formularza nastąpiło w warunkach mniejszego niż obecnie zainteresowania szczepieniami i stanowiło działanie o charakterze profrekwencyjnym. Rząd wielokrotnie informował, iż osoby, które wyrażą poprzez formularz wolę poddania się szczepieniu, będą mogły liczyć na pierwszeństwo w dostępie do szczepień, dlatego nie sposób zgodzić się z twierdzeniem o niewystarczającym informowaniu społeczeństwa w tym zakresie. Szef Kancelarii poinformował także, że w związku ze zwiększeniem dostaw szczepionek do Polski, podjęta została decyzja o modyfikacji procesu szczepień poprzez zwiększenie zakresu szczepień populacyjnych. Dzięki przyspieszeniu realizacji NPS od 10 maja br. uruchomiono rejestrację dla wszystkich osób pełnoletnich. Ponadto, wprowadzane są także zmiany organizacyjne, takie jak zwiększenie liczby punktów szczepień oraz poszerzenie kadry kwalifikującej i wykonującej szczepienia.