Wystąpienie do Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka w sprawie ingerencji funkcjonariuszy polskiej Policji w wolność zgromadzeń osób młodych z dnia 2021-04-15.
Wystąpienie do Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka w sprawie ingerencji funkcjonariuszy polskiej Policji w wolność zgromadzeń osób młodych.
Rzecznik Praw Obywatelskich z niepokojem obserwuje coraz częstsze ingerencje funkcjonariuszy polskiej Policji w wolność zgromadzeń osób młodych.
Rzecznik podkreślił, że osoby niepełnoletnie w Rzeczypospolitej Polskiej również mają prawo do demonstrowania swoich poglądów, szczególnie w sprawach o doniosłym znaczeniu społecznym i w tym zakresie korzystają z gwarantowanej konstytucyjnie wolności słowa (art. 54 ust. 1 Konstytucji), a także udziału w pokojowych zgromadzeniach publicznych (art. 57 Konstytucji). Podobne gwarancje zawiera Konwencja o Prawach Dziecka. Art. 13 ust. 1 tej Konwencji gwarantuje dziecku prawo do swobodnej wypowiedzi, natomiast art. 15 ust. 1 gwarantuje wolność pokojowych zgromadzeń dzieci.
Powyższe kwestie mają szczególne znaczenie w kontekście oceny prawnej zgromadzeń publicznych odbywanych w czasie ogłoszonego przez władze publiczne stanu epidemii. Zgromadzenia te uznawane są przez Policję za nielegalne i z tego właśnie powodu w odniesieniu do demonstrantów podejmowane są działania sankcyjne. Tymczasem Rzecznik od wielu miesięcy informuje i stoi na stanowisku, że wprowadzone przepisami rządowych rozporządzeń wykonawczych zakazy i ograniczenia wolności pokojowych zgromadzeń publicznych są niekonstytucyjne. Opinię Rzecznika w tym przedmiocie jest podzielana w orzecznictwie sądowym. Oznacza to, że podejmując w tym zakresie działania Policja bez legalnie ustanowionej podstawy prawnej ingeruje w konstytucyjnie chronione wolności.
Podejście do zgromadzeń publicznych w pandemii jest szczególnie ważne z perspektywy udziału w nich osób nieletnich. Policja bowiem ocenia to wówczas jako przejaw demoralizacji osoby niepełnoletniej i kieruje sprawy do sądów rodzinnych, chociaż osoby nieletnie realizują jedynie swoją wolność konstytucyjną, która nie została skutecznie, a więc w sposób legalny ograniczona, co potwierdza powołane orzecznictwo sądowe.
Rzecznik osobno rozważył sprawę protestu osoby małoletniej we Wrocławiu. Z doniesień medialnych wynika, że osoba niepełnoletnia została oskarżona o to, że naruszyła ład i porządek publiczny poprzez siedzenie na chodniku, tj. o czyn z art. 51 § 1 k.w. Zdaniem Rzecznika siedzenie na chodniku nie wypełnia znamion wskazanego wykroczenia. Wskazaną sprawę należało jednak rozważyć w kontekście korzystania przez osobę małoletnią z wolności zgromadzeń poprzez formę protestu jaką jest siedzenie. Forma ta jest powszechnie znaną pokojową formą protestu, wykorzystywaną przez studentów podczas strajków okupacyjnych. Przyjęcie zatem, że osoba ta uczestniczyła w pokojowym proteście siedzącym prowadzić musi do wniosku, iż ochrona jej praw powinna być szersza, korzystała bowiem ona z konstytucyjnie chronionego prawa człowieka. Zdaniem Rzecznika, nawet jeżeli uznamy, że siedzenie na chodniku może naruszać porządek publiczny, to zastosowanie wobec takiego czynu sankcji o charakterze karnym (art. 51 k.w.) nie jest proporcjonalne. Tym samym ingerencja w realizację wolności tej osoby była nadmierna a sankcje nałożone przez funkcjonariuszy policji zbędne i pozbawione podstaw.
Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnika oraz Komendantów Policji w całej Polsce z prośbą o uwzględnienie przedstawionych wniosków w toku prowadzonych czynności oraz o upowszechnienie stanowiska Rzecznika w działaniach szkoleniowych i edukacyjnych prowadzonych w odniesieniu do funkcjonariuszy Policji.