Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące niezwłocznej realizacji zarządzenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie R.A. i inni przeciwko Polsce.

W dniu 25 sierpnia 2021 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) wydał zarządzenie tymczasowe w sprawie Amiri i inni przeciwko Polsce (skarga nr 42120/21) dotyczącej 32 cudzoziemców przebywających przy granicy polsko - białoruskiej, w pobliżu miejscowości Usnarz Górny, które zobowiązało Polski Rząd do zapewnienia ww. osobom, w imieniu których pełnomocnicy wnieśli skargę do ETPC, dostępu do żywności, wody, odzieży, odpowiedniej opieki medycznej oraz, jeśli to możliwe, tymczasowego schronienia. Z dostępnych publicznie informacji, w tym także z komunikatów przekazywanych przez Straż Graniczną wynika, że żaden z powyższych środków nie został wykonany - strona polska nie udzieliła skarżącym pomocy żadnego rodzaju utrzymując, że znajdują się oni pod jurysdykcją białoruską, i że w związku z tym polskie służby nie mogą podjąć w stosunku do nich żadnych działań.

W dniu 27 września 2021 r. ETPC zakomunikował polskiemu rządowi skargę w sprawie R.A. i inni przeciwko Polsce (skarga nr 42120/21, dotycząca wspomnianej grupy cudzoziemców), w której stronie polskiej zarzucono naruszenie m.in. art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: EKPC) oraz art. 4 Protokołu nr 4 do EKPC. Pierwszy z przepisów zakazuje tortur i poniżającego traktowania lub karania. Drugi wprowadza zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców. ETPC ponownie orzekł też o zastosowaniu środka tymczasowego, wydłużając obowiązywanie opisanego wyżej środka bezterminowo, a ponadto, w celu zapewnienia prawidłowego toku postępowania przed ETPC, zobowiązał polski rząd do zapewnienia pełnomocnikom / pełnomocniczkom cudzoziemców dostępu i bezpośredniego kontaktu ze skarżącymi - poprzez dopuszczenie prawników / prawniczek do skarżących, jeśli ci znajdują się na terytorium RP, lub poprzez dopuszczenie do polskiej granicy w pobliżu miejsca, w którym znajdują się skarżący, jeśli ci są poza tym terytorium. ETPC zobowiązał również Polskę do niezawracania skarżących na teren Białorusi, jeśli znajdują się oni na terytorium RP.

Tymczasem z docierających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich informacji wynika, że w dniu 28 września 2021 r. pełnomocnicy skarżących podjęli próbę kontaktu ze swoimi mocodawcami, informując uprzednio Straż Graniczną o tym zamiarze. Funkcjonariusze Żandarmerii Wojskowej oraz Policji nie dopuścili ich jednak do skarżących - prawnicy, powołujący się na orzeczenie ETPC zostali pouczeni o zakazie wjazdu i przebywania na terenie objętym stanem wyjątkowym.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o odniesienie się do powyższych informacji oraz o udzielenie odpowiedzi na pytanie, kiedy i w jaki sposób zostanie wykonane zarządzenie tymczasowe ETPC z 27 września 2021 r.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 19 października 2021 r. wyjaśnił, że głównym celem rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych było doprecyzowanie kwestii osób niemieszczących się w kategorii uprawnionych do przekraczania granicy państwowej, które pomimo obowiązujących restrykcji deklarują chęć przekroczenia granicy, lub też wbrew obowiązującym przepisom ją przekraczają. Przepisy nowelizacji regulują przedmiotową materię w sposób komplementarny, zarówno w odniesieniu do osób pojawiających się bezpośrednio w przejściu granicznym, na którym ruch graniczny został zawieszony lub ograniczony, jak i do tych ujawnionych poza zasięgiem terytorialnym przejścia granicznego. Powyższe jest podyktowane koniecznością zapewnienia ochrony zdrowia publicznego w kontekście narastającego zjawiska nielegalnej presji migracyjnej na polsko-białoruskim odcinku granicy państwowej. Należy podkreślić, że ww. rozporządzenie nie odnosi się do zapisów Konwencji dotyczącej statusu uchodźców oraz ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP pozostając tym samym, jako akt prawny niższego rzędu, bez uszczerbku dla ich stosowania. Tym samym cudzoziemiec znajdujący się na terytorium RP, a nienależący do kategorii osób wymienionych w § 3 ust. 2 ww. rozporządzenia, który samodzielnie zadeklaruje chęć ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej, będzie miał możliwość złożenia wniosku w tej sprawie do Szefa UdSC, za pośrednictwem organu SG. Taki wniosek zostanie przyjęty przez organy SG oraz niezwłocznie w ciągu 48 godzin przesłany do Szefa UdSC celem jego dalszego procedowania.