Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości stawek żywieniowych dla osadzonych.

Kwestia warunków bytowych, w jakich przebywają osoby pozbawione wolności, od lat pozostaje w stałym zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich. Przedmiotem skarg więźniów są m.in. jakość oraz ilość (gramatury) wydawanych im posiłków oraz niedostosowanie wyżywienia do diet przyznanych im ze względów religijnych bądź światopoglądowych.

Rzecznik zwrócił uwagę, że od dnia 24 marca 2016 r. obniżona została wysokość stawki żywieniowej dla osób pozbawionych wolności w jednostkach penitencjarnych. Obowiązuje ona do dnia dzisiejszego i określona jest w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 lutego 2016 r. w sprawie wyżywienia osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

RPO, mając na uwadze występowanie w tamtym okresie deflacji, nie zakwestionował wówczas obniżenia stawek żywienia więźniów. Obecnie jednak obserwujemy, zwłaszcza w ostatnim okresie, znaczne przyspieszenie wzrostu cen artykułów żywnościowych.

Konsekwencją tej sytuacji jest poważny, choć niezależny od Służby Więziennej, spadek siły nabywczej środków przeznaczanych na zakup artykułów żywnościowych na potrzeby wyżywienia osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Szczególnie utrudnione jest przygotowanie – za obowiązującą stawkę – diety uwzględniającej wymogi religijne i kulturowe.

Należy przy tym zauważyć, iż nie wszystkie osoby pozbawione wolności otrzymują wsparcie od ich rodzin, a znaczna liczba więźniów nie jest zatrudniona odpłatnie i nie posiada środków finansowych do dyspozycji. Oznacza to, że korzysta zatem wyłącznie z wyżywienia otrzymywanego od administracji więziennej.

Wobec opisanej sytuacji rynkowej, w ocenie Rzecznika istnieje konieczność pilnego zwiększenia dziennej stawki żywieniowej, by zapewnić osobom pozbawionym wolności wyżywienie odpowiednie ze względu na zachowanie zdrowia, zgodnie z dyrektywami wskazanymi na wstępie mojego wystąpienia.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie działań skutkujących dostosowaniem minimalnego dziennego kosztu wyżywienia osób pozbawionych wolności w jednostkach penitencjarnych do aktualnego poziomu cen produktów spożywczych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 24 listopada 2021 r. wyjaśnił, iż aktualnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 lutego 2016 r. w sprawie wyżywienia osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych określa w § 5 ust. 1 minimalne stawki dziennych kosztów posiłków i napojów. Pozostałe koszty przygotowania posiłku, tj. koszty energii, wody czy wynagrodzenia za pracę nie są określone lub ograniczone żadnymi regulacjami. Zmiana przepisów z 2016 r. w sprawie wyżywienia osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych wprowadziła gwarancję minimalnych kosztów posiłków i oznacza, że niedopuszczalne jest żywienie osób osadzonych według stawek niższych od ustalonych w ww. rozporządzeniu. Dlatego też wydaje się być oczywistym, że przy takim brzmieniu przepisu nie ma również przeszkód, aby w sytuacji wzrostu cen żywności zwiększyć stawkę dziennych kosztów posiłków i dostosować do sytuacji panującej na rynku. Dlatego, w opinii resortu sprawiedliwości, nie ma konieczności podejmowania działań w zakresie dostosowywania minimalnego dziennego kosztu wyżywienia osób pozbawionych wolności w jednostkach penitencjarnych do aktualnego poziomu cen produktów spożywczych.