Wystąpienie do Marszałek Sejmu RP w sprawie konieczności podjęcia prac legislacyjnych związanych z wykonaniem wyroku TK dotyczącego aborcji z dnia 2021-12-06.
Wystąpienie do Marszałek Sejmu RP w sprawie konieczności podjęcia prac legislacyjnych związanych z wykonaniem wyroku TK dotyczącego aborcji.
W związku z opublikowaniem w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. w sprawie o sygn. akt K 1/20, w którym TK za niezgodny z Konstytucją uznał przepis pozwalający na dokonanie legalnego zabiegu aborcji, w przypadku, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, konieczne jest podjęcie prac legislacyjnych.
Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku TK, "[u]stawodawca nie może przenosić ciężaru związanego z wychowaniem dziecka ciężko i nieodwracalnie upośledzonego albo nieuleczalnie chorego jedynie na matkę, ponieważ w głównej mierze to na władzy publicznej oraz na całym społeczeństwie ciąży obowiązek dbania o osoby znajdujące się w najtrudniejszych sytuacjach".
Rzecznik Praw Obywatelskich w przeszłości wielokrotnie wskazywał na niedostatki w zakresie pomocy oferowanej kobietom w ciąży, matkom oraz osobom z niepełnosprawnościami. Zwracał także uwagę na fakt, że coroczne sprawozdania z wykonania ustawy antyaborcyjnej nie pozwalają na rzetelną ocenę, czy przewidziane przez tę ustawę formy wsparcia są efektywnie realizowane. Po wejściu w życie wyroku TK, Rzecznik apelował także o podjęcie pilnych działań o charakterze systemowym zmierzających do poprawy dostępu do badań prenatalnych w Polsce.
Niezależnie od powyższego, RPO zwrócił także uwagę na potrzebę dokonania zmian legislacyjnych służących doprecyzowaniu przesłanek umożliwiających dokonanie legalnego zabiegu aborcji. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. akt K 1/20 nie wykluczył możliwości przyjęcia nowych rozwiązań ustawowych dotyczących legalnej aborcji.
Zdaniem Trybunału wyrok powinien być wykonany w taki sposób, aby możliwe stało się przerwanie ciąży - przy wprowadzeniu "mierzalnych kryteriów" - w tych sytuacjach, w których od kobiety nie można wymagać poświęceń przekraczających zwykłą miarę. Wolno zakładać, że chodzi tu w szczególności o tzw. wadę letalną płodu, prowadzącą w sposób bezpośredni i nieodległy w czasie do jego nieuchronnej śmierci. W takim przypadku aborcja nie ma w żadnym razie charakteru "eugenicznego", bezwzględnie wykluczonego przez TK, lecz pozwala na wyeliminowanie sytuacji, którą można określić jako nieludzkie traktowanie kobiety. D Dostrzegając szczególnie trudne położenie kobiet w ciąży, w sytuacji, gdy płód obarczony jest wadą letalną prowadzącą w sposób bezpośredni i nieodległy w czasie do jego nieuchronnej śmierci, w opinii Rzecznika niezbędne jest rozważenie tej kwestii przez parlament. W takich sytuacjach kobiety muszą bowiem mierzyć się z cierpieniem psychicznym i fizycznym związanym z koniecznością donoszenia ciąży i świadomością, że płód obumrze jeszcze przed porodem bądź tuż po nim. W sytuacji, gdy ciąża obarczona jest wadami letalnymi, zmuszanie kobiet do donoszenia ciąży, stanowi nie tylko nadmierną ingerencję państwa w ich autonomię, a także może powodować zagrożenie dla ich życia i zdrowia, a tym samym godności. Konsekwencją braku interwencji prawodawczej po wyroku TK jest obligowanie kobiet do przyjęcia postawy heroicznej, czego prawo wymagać nie powinno.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik przedstawił Marszałek powyższe uwagi wraz z prośbą o wskazanie, czy planowane jest podjęcie prac legislacyjnych nad złożonymi dotychczas projektami ustaw zmierzającymi do wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. akt. K 1/20.