Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie konieczności doprecyzowania zasad udzielania indywidualnego wsparcia ze środków Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej z dnia 2022-01-05.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie konieczności doprecyzowania zasad udzielania indywidualnego wsparcia ze środków Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
W związku z wpływającymi do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wnioskami obywateli odnoszącymi się m.in. do kryteriów udzielania indywidualnego wsparcia ze środków Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości, dostrzeżono możliwy problem natury legislacyjnej i konstytucyjnej, związany z faktycznie występującym kryterium temporalnym warunkującym udzielenie pomocy z Funduszu.
Z informacji udzielonych Rzecznikowi przez resort sprawiedliwości wynika, że kryterium temporalne przyznawania pomocy ze środków Funduszu określone jest wprost w przepisie § 12 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 września 2017 r., w sprawie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości. Zdaniem Rzecznika jednak, treść ww. przepisu, tj.: „Ogłoszenie o konkursie ofert może zawierać dodatkowo: informację o okresie, w którym zostało popełnione przestępstwo lub wystąpił jego skutek, które mogą być podstawą do udzielenia pomocy z Funduszu Sprawiedliwości” – w istocie wydaje się budzić uzasadnione zastrzeżenia, jeśli odczytać ją przez pryzmat statuowanej art. 32 Konstytucji zasady równości.
Wychodząc z założenia, że „ogłoszenie o konkursie ofert” nie jest żadnym z wymienionych w art. 87 ust. 1 i 2 Konstytucji źródeł powszechnie obowiązującego prawa, wprowadzenie na jego podstawie „niestałego”, dyspozytywnego i niczym nie warunkowanego kryterium temporalnego dla rozróżnienia sytuacji podmiotów podobnych może nasuwać wątpliwości. RPO zwrócił uwagę, że o ile choćby w świetle zdolności finansowych Funduszu Sprawiedliwości przyjęcie kryterium czasowego różnicowania sytuacji podmiotów podobnych jawi się możliwym do uzasadnienia, to przekazanie kompetencji do dokonywania takich rozróżnień bez wyraźnej podstawy ustawowej „autorowi ogłoszenia o konkursie ofert” nie wydaje się spełniać standardów demokratycznego państwa prawnego.
Nie jest intencją Rzecznika kwestionowanie samej dopuszczalności wprowadzenia rozróżnień ze względu na czas, w którym przestępstwo popełniono lub jego skutek nastąpił, niemniej jednak nie powinno to następować dopiero w ogłoszeniu o konkursie ofert. Jak się wydaje, zawarcie takiej klauzuli nie jest możliwe nawet w treści rozporządzenia, gdyż delegacja ustawowa nie zakreśla takiego uprawnienia. Tym samym, wprowadzenie temporalnego kryterium różnicującego sytuację podmiotów podobnych powinno mieć miejsce w regulacji rangi ustawowej, albowiem Fundusz Sprawiedliwości jest statuowany ustawą i nakierowany na udzielanie pomocy przez Państwo (i z jego środków), a nadto przyznaje jednostkom konkretne prawa definiowane przeznaczeniem środków Funduszu Sprawiedliwości (art. 43 § 8 k.k.w.). Rzecznik zwrócił się zatem do Ministra z prośbą o rozważenie podjęcia inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do wprowadzenia stosownej podstawy ustawowej.